فرآیند و کارکرد گیاهی

بذرالبنج مشبک (Hyoscyamus reticulates L.) از گیاه دارویی متعلق به تیره سیب زمینی (Solanaceae) است. این گیاه حاوی آلکالوئیدهای تروپانی از جمله هیوسیامین و اسکوپولامین بوده و دارای خواص ضد اسپاسم، آنتی­کلرژنیک و ضد درد می باشد. ارتعاشات مکانیکی یکی از تنش های غیر زیستی است که می­تواند روی رشد و نمو سلول های گیاهی تاثیر داشته باشد. در این پژوهش اثر ارتعاشات مکانیکی بر پارامترهای رشد، محتوای فنلی، الکالوئیدی و مهار رادیکال های آزاد با روش 2و 2-دی فنیل-1- پیکرازیل(DPPH)  در بافت کالوس گیاه بذرالبنج مشبک مورد بررسی قرار گرفت.  ارتعاشات مکانیکی در فرکانس های مختلف (0، 50، 100 و 150 هرتز) برای زمان های 15، 30 و 45 دقیقه روی بافت کالوس اعمال شد. نتایج نشان داد که پاسخ بافت کالوس در زمان های مختلف ارتعاش مکانیکی از نظر رشد، فعالیت آنتی­اکسیدان، محتوای فنلی و الکالوئیدی متفاوت بود و بهینه زمان اعمال ارتعاش مکانیکی در 30 دقیقه مشاهده گردید. ارتعاشات مکانیکی در فرکانس های 50 و 100 هرتز منجر به افزایش معنی­دار پارامترهای رشد، محتوای پروتئین، پرولین، محتوای ترکیبات فنلی و الکالوئیدی شد و بیشترین مقدار این پارامترها در فرکانس 50 هرتز برای زمان 30 دقیقه مشاهده گردید. محتوای کربوهیدرات تحت ارتعاشات مکانیکی کاهش معنی دار یافت و کمترین مقدار این پارامتر در فرکانس 100 هرتز برای زمان 45 دقیقه مشاهده شد. همچنین ارتعاشات مکانیکی منجر به کاهش معنی دار پراکسیداسیون لیپیدها و افزایش فعالیت جاروب کنندگی رادیکال های آزاد از طریق کاهش مقدار IC₅₀ شد و بیشترین کاهش نیز در فرکانس 50 هرتز برای زمان 30 دقیقه مشاهده شد. بنظر می رسد ارتعاشات مکانیکی در فرکانس و زمان مناسب می تواند به عنوان ابزاری برای افزایش رشد و محتوای متابولیت های ثانویه در سلول های گیاهی باشد.