فرآیند و کارکرد گیاهی

زوال بذر موجب افزایش فعالیت مولکول‌های اکسیژن واکنشگر می‌گردند و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان نقش کلیدی در مقابله با تنش‌های اکسیداتیو ناشی از افزایش رادیکال‌های آزاد دارند. نقش پیش‌تیمار بذر در افزایش فعالیت این آنزیم‌ها و اثر آن بر ویژگی‌های جوانه‌زنی بذور زوال یافته ماریتیغال در آزمایشی در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1392 مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل پیش‌تیمار بذر در 5 سطح (0، 15، 30، 45 و 60 میلی‌گرم در لیتر نیترات پتاسیم) و زوال در 4 سطح (عدم زوال، 48، 96 و 144 ساعت زوال) انتخاب شد. نتایج نشان داد با افزایش سطح زوال (144 ساعت)، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان سوپراکسید دیسموتاز (62 درصد)، کاتالاز (34 درصد)، پراکسیداز (43 درصد)، آسکوربات پراکسیداز (57 درصد)، گلوتاتیون پراکسیداز (61 درصد) و گلوتاتیون رداکتاز (58%) کاهش پیدا کرد و در نهایت منجر به کاهش درصد جوانه‌زنی (25 درصد) و سرعت جوانه‌زنی (15 درصد) نسبت به تیمار شاهد (عدم زوال) شد. پیش‌تیمار بذر با نیترات پتاسیم تأثیر زوال را کاهش و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان را افزایش داده و در نهایت به افزایش جوانه‌زنی منجر شد. غلظت 30 تا 40 میلی‌گرم بر لیتر نیترات پتاسیم بیش‌ترین تأثیر را در کاهش زوال نشان داد. نتایج رگرسیونی نشان داد که فعالیت تمام آنزیم‌ها با درصد و سرعت جوانه‌زنی از رابطه خطی پیروی می‌کند. همچنین مطابق با نتایج تحلیل مسیر، آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان به ترتیب دارای تأثیر مستقیم و غیرمستقیم بر درصد و سرعت جوانه‌زنی در طی تغییرات رادیکال‌های آزاد بودند، به‌طوری که فعالیت پراکسیداز دارای بیش‌ترین تأثیر بر درصد (568/0) و سرعت جوانه‌زنی (739/0) بود.