فرآیند و کارکرد گیاهی

نیتروژن نخستین عنصر غذایی است که کمبود آن در مناطق شور مطرح است. مدیریت صحیح مصرف کودهای نیتروژنه راهکاری مناسب در جهت افزایش تحمل گیاه به تنش شوری می­باشد. به همین منظور، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کامل تصادفی، در سه تکرار و به صورت گلدانی در فضای باز دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1395 اجرا شد. فاکتور اول شامل چهار سطح شوری (صفر (شاهد)، 2، 6 و 10 دسی­زیمنس بر متر کلریدسدیم) و فاکتور دوم شامل چهار سطح نیتروژن به صورت کود اوره (صفر (شاهد)، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج نشان داد که میزان رنگیزه­های فتوسنتزی با کاربرد نیتروژن تحت شرایط تنش شوری افزایش یافتند. بالاترین محتوای کلروفیل کل مربوط به تیمار شاهد و همچنین تیمار شوری 2 دسی­زیمنس بر متر و هر دو تحت کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن بود. برهمکنش سطوح شوری و نیتروژن نشان داد بیشترین غلظت سدیم و نسبت Na⁺/K⁺ و Na⁺/Ca²⁺  مربوط به تیمار شوری 10 دسی­زیمنس بر متر و عدم مصرف کود نیتروژن بود که به ترتیب افزایش 342 ، 546 و 763 درصدی نسبت به تیمار شاهد داشتند، در حالی که بیشترین میزان کلسیم مربوط به تیمار عدم تنش شوری و 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن بود. بیشترین ارتفاع گیاه مربوط به تیمار شوری 2 دسی­زیمنس بر متر و مصرف 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن بود که افزایش 65 درصدی نسبت به تیمار شاهد داشت، بیشترین سطح و تعداد برگ بوته مربوط به تیمار عدم تنش شوری و سطح 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن بود که به ترتیب افزایش 56 و 60 درصدی نسبت به تیمار شاهد داشتند. بیشترین وزن خشک کل بوته و موسیلاژ برگ مربوط به تیمار عدم تنش شوری و به ترتیب تحت تیمارهای 50 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. به طور کلی، نتایج نشان داد که اثرهای سمی یون­های کلر و سدیم باعث تغییر فعالیت فتوسنتزی گیاه و کاهش وزن خشک اندام هوایی و موسیلاژ برگ می­شود. بنابراین، استفاده از کود نیتروژن تا 100 کیلوگرم در هکتار می­تواند اثرهای منفی تنش شوری را کاهش دهد.