فرآیند و کارکرد گیاهی

چکیده

گیاهان سرده بومادران( Achillea) از تیره کاسنی (Asteraceae) از گیاهان مهم دارویی و زینتی محسوب می­شوند. گونه بومادران هزاربرگ یکی از گونه های مهم بومادران و منبع غنی از آنتی اکسیدان محسوب می­شود. در این پژوهش، بخش­های هوایی پنج ژنوتیپ  بومادران هزار برگ از کندوان ایران (Amk) ، لیتوانی (AmlitR )، انگلیس (AmUK)، ارومیه ایران (Amo) و همدان ایران (Amh ) در طی چهار مرحله (پنج برگی، غنچه دهی، 50% گلدهی، 100% گلدهی) از نظر ترکیبات فنولی، اسانس و فعالیت آنتی­اکسیدانی  مطالعه گردیدند. فعالیت آنتی اکسیدانی با استفاده از مدل سیستم آلفا و آلفا- دی فنیل- بتا- پیکریل هیدرازیل (DPPH) و قدرت احیا کنندگی آهن (FTC) ارزیابی شد. آزمایش با 3 تکرار در قالب طرح اسپیلیت پلات در زمان در سال 93 مورد ارزیابی قرار گرفت. تکرار نتایج نشان داد که در همه  ژنوتیپ­ها میزان فنل، فلاونوئید، میزان اسانس و قابلیت احیا کنندگی آهن (در چهار غلظت 50 ، 100، 300 و500 ppm) در مرحله 50% گلدهی بیشتر از سایر مراحل است و کمترین مقدار  فعالیت آنتی اکسیدانی به روشDPPH  بر اساسIC₅₀  در این مرحله مشاهده شد. بیشترین میزان فنل و فلاونوئید به ترتیب در ژنوتیپ کندوان و ژنوتیپ ارومیه با مقادیر (52/84 میلی­گرم تانیک اسید بر گرم ماده خشک) و (936/13 میلی­گرم کوئرستین بر گرم ماده خشک) مشاهده شد. بیشترین میزان احیاکنندگی آهن در هر دو غلظت و کمترین شاخص  IC₅₀(165/639 میکروگرم بر میلی­لیتر حجم عصاره) در ژنوتیپ کندوان بدست آمد. بیشترین و کمترین درصد اسانس متعلق به ژنوتیپ لیتوانی(%7/0) و همدان (%07/0) بود. بنابراین بهترین زمان برداشت این گونه از نظر ترکیبات فنولیک زمان 50% گلدهی و از نظر درصد اسانس زمان 100% گلدهی گیاه بود.