فرآیند و کارکرد گیاهی

تنش خشکی یکی از مهم‌ترین تنش­های غیر­زیستی است که اثرات زیان­باری بر تولید محصولات زراعی ازجمله گیاهان دانه روغنی دارد. سالیسیلیک اسید یک تنظیم­‌کننده رشد گیاهی است و نقش مهمی در مقاومت گیاهان در برابر تنش­های محیطی ازجمله تنش خشکی دارد. بر این اساس آزمایش گلدانی به­‌منظور بررسی اثر محلول­پاشی سالیسیلیک اسید (صفر و 6/0 میلی­مولار) روی سه ژنوتیپ کنجد (یکتا، شیراز و ناز­تک­شاخه) در سه سطح آبیاری (آبیاری پس از 60، 70 و 80 درصد تخلیه رطوبت قابل ‌استفاده خاک) در گلخانه دانشگاه صنعتی اصفهان به­‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کاملاً تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. نتایج نشان داد که غلظت کلروفیل­های a، b و کل، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه و وزن دانه در بوته در گیاهان کنجد تنش­دیده در سطح آبیاری پس از 80 درصد تخلیه رطوبت قابل‌ استفاده خاک به­ترتیب 12، 14، 12، 41، 34، 13 و 32 درصد نسبت به شاهد آبیاری (آبیاری پس از 60 درصد تخلیه رطوبت قابل ‌استفاده خاک) کاهش یافتند، در حالیکه فعالیت ویژه آنزیم­های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و پراکسیداز و غلظت کاروتنوئید­ها به­ترتیب 37، 72، 150 و 57 درصد نسبت به شاهد آبیاری افزایش پیدا کردند. محلول‌­پاشی 6/0 میلی­مولار سالیسیلیک اسید صفت­های اندازه­گیری­شده در این آزمایش را در شرایط شاهد آبیاری و سطوح مختلف تنش خشکی به­طور معنی­داری بهبود بخشید به طوریکه با کاربرد سالیسیلیک اسید صفت­های تعدادکپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن هزار دانه و وزن دانه در بوته به­ترتیب 17، 35، 10 و 6 درصد نسبت به شاهد سالیسیلیک اسید (صفر میلی­مولار سالیسیلیک اسید) افزایش یافتند. در مجموع با تشدید تنش خشکی (آبیاری پس از 70 و 80 درصد تخلیه رطوبت قابل ‌استفاده خاک) در مقایسه با شاهد آبیاری صفت­های اندازه­‌گیری­شده در ژنوتیپ­های یکتا و شیراز نسبت به ژنوتیپ ناز­تک­شاخه کاهش کمتری داشتند.