TY - JOUR JF - jispp JO - VL - 9 IS - 39 PY - 2020 Y1 - 2020/12/01 TI - Determination of salt tolerance threshold and effects of using saline water on grain yield and yield components of fenugreek (Trigonella foenum-graceum L.) TT - تعیین حد آستانه تحمل به شوری و اثرات استفاده از آب شور بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه شنبلیله (.Trigonella foenum-graceum L) N2 - شوری خاک مهمترین عامل محدود کننده تولید گیاهان زراعی رایج به شمار می‌رود. کشت گیاهان دارویی متحمل به شوری به عنوان یکی از گزینه ها در بهره برداری از منابع آب و خاک شور مطرح بوده است. شنبلیله (Trigonella Foenum-graecum L.) یکی از گیاهان دارویی است که در طب سنتی سابقه مصرف طولانی داشته و خواص درمانی فراوانی برای آن ذکر شده است. این تحقیق به منظور تعیین حد آستانه تحمل به شوری و ارزیابی اثرات مصرف آب شور بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه در شرایط گلخانه‌ای انجام شد. تیمارهای مورد نظر شامل هفت سطح شوری (12، 10، 8، 6، 4، 2، 5/0 دسی زیمنس بر متر) بود که از اختلاط آب شور زیرزمینی (14 دسی زیمنس بر متر) و آب غیر شور حاصل گردید. این تیمارها با در نظر گرفتن 30 درصد کسر آبشویی جهت شستشوی املاح از نیمرخ خاک و جلوگیری از تجمع آنها در منطقه ریشه بود. به منظور کنترل شوری خاک، حجم و هدایت الکتریکی آب آبیاری و آب زهکش شده در تمام عملیات آبیاری، اندازه‌گیری ‌شد. طرح آماری مورد استفاده به صورت بلوک کامل تصادفی با سه تکرار بود. در این تحقیق، از مدل‌های مختلف تجربی برای تعیین حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش عملکرد دانه، مقدار شوری که در آن عملکرد به اندازه 50درصد کاهش می‌یابد (EC50) و نیز شاخص تحمل به شوری استفاده شد. نتایج نشان داد که از نظر آماری تفاوت معنی‌داری بین سطوح مختلف شوری وجود داشت. بر اساس نتایج حاصله، اعمال شوری موجب کاهش طول نیام، وزن نیام، تعداد دانه در نیام، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه پر در بوته، نسبت دانه پر به پوک، وزن خشک اندام هوایی، وزن کاه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب و افزایش درصد دانه پوک گردید. اگرچه تنش شوری بر اغلب صفات مورد مطالعه اثر بازدارنده داشت، لیکن روند این تاثیر بسته به نوع صفت متفاوت بود. بر اساس مدل خطی، حد آستانه تحمل به شوری شنبلیله 28/1 دسی زیمنس بر متر و شیب کاهش عملکرد آن 91/4 درصد برآورد گردید. این در حالی است که مطابق با مدل‌های غیر خطی، کاهش 10 و 25 درصدی در عملکرد نسبی دانه به ترتیب در شوری عصاره اشباع خاک 38/3 و 28/6 دسی زیمنس بر متر اتفاق افتاد. بر اساس نتایج این تحقیق، مقدار شوری که در آن عملکرد نسبی دانه به میزان 50 درصد کاهش یافت (EC50) در شوری خاک 67/11 دسی زیمنس بر متر مشاهده گردید. در این تحقیق، شاخص تحمل به شوری شنبلیله 24/12 محاسبه شد. بنابراین، بر اساس اعداد حد آستانه تحمل به شوری، شیب کاهش عملکرد و شاخص تحمل به شوری، می‌توان شنبلیله را از نظر عملکرد دانه در گروه گیاهان نسبتا حساس به شوری طبقه‌بندی کرد. SP - 289 EP - 310 AU - Amiri, Hamzeh AU - Banakar, Mohammad Hossein AU - Ranjbar, Gholam Hassan AU - Sarafraz Ardakani, Mohammad Reza AD - Lorestan University KW - Experimental models KW - Growth KW - Haloculture KW - Index KW - Legumes KW - Water Use Efficiency UR - http://jispp.iut.ac.ir/article-1-1390-fa.html ER -