فرآیند و کارکرد گیاهی

---

در جلبک­های قرمز و سیانوباکتر­ها، فیکوبیلین­ها به­عنوان مولکول­های دارای زنجیر باز تتراپیرولی، نقش رنگدانه­های کمکی جمع­کننده نور فتوسنتزی را بازی می­کنند. رنگدانه­های فیکوبیلینی از طریق پیوند کووالانسی به پروتئین­ها متصل شده و فیکوبیلی­پروتئین­های حاصل در سطح غشاهای تیلاکوئیدی کمپکلس­های ماکرومولکولی درشت به نام فیکوبیلیزوم­ها را تشکیل می­دهند. در آب­های عمیق تنها نور سبز برای سیانوباکترها قابل دسترس است، لذا فیکوبیلیزوم­ها قادر به جذب کارای این بخش از نور بوده و این مسئله به بقای سیانوباکترها کمک می­کند. سیانوباکترها در پاسخ به تغییرات شرایط محیطی قادر به تغییرات کمی در ترکیب رنگدانه­ای فیکوبیلیزوم­ها هستند. فیکوسیانین با رنگ آبی تیره یکی از انواع فیکوبیلی­پروتئین­هاست که به شکل وسیعی به­عنوان مهمترین رنگ و آنتی­اکسیدان طبیعی مورد استفاده قرار می­گیرد. خصوصیات جاروب­گری از رادیکال­های آزاد فیکوسیانین بخوبی شناخته شده است. فیکوسیانین با حذف گونه­های اکسیژن و نیتروژن فعال از ایجاد تنش اکسیداتیو، که به ساختار بیومولکول­های سلولی آسیب جدی وارد می­کند، جلوگیری می­کند. کاربردهای متنوع، از دخالت در پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با رادیکال‌های آزاد شامل سرطان و آلزایمر گرفته تا اثرات ضدمیکروبی، از استفاده در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی تا صنایع و گردش مالی قابل­ملاحظه این محصول، اهمیت مرور مطالعات در زمینه فیکوسیانین را روشن می­سازد. از این رو مقاله حاضر یافته­های جدید در مورد منابع، ساختار، عملکرد، تولید، روش­های استخراج و کاربردهای فیکوسیانین را مرور و توصیف خواهد کرد.

---

استرس اکسیداتیو که در اثر تولید بیش از حد رادیکال­های آزاد یا گونه­های اکسیژن دار رادیکالی ایجاد می­شود نقش اصلی را در ایجاد بسیاری از بیماری­ها ایفا می-کند. یافته­ها حاکی از استفاده آنتی­اکسیدان­ها به­عنوان ترکیباتی برای کنترل انتشار این رادیکال­ها یا جلوگیری مستقیم از تشکیل آنها است. بنابراین، آنتی­اکسیدان­ها می­توانند به­عنوان داروهایی برای کاهش یا جلوگیری از استرس اکسیداتیو استفاده شوند. داروهای گیاهی پایه و اساس داروسازی مدرن است و بسیاری از داروهای آنتی­اکسیدانی از عصاره­های گیاهی حاصل شده­اند. به­دلیل در خطر انقراض­بودن گیاهان دارویی، تهیه صنعتی بسیاری از آنتی­اکسیدان­های گیاهی امکان­پذیر نیست. در­نتیجه، معرفی قارچ­های اندوفیت به­عنوان منبع جدید ترکیبات آنتی­اکسیدانی طبیعی می­تواند راهکاری برای دسترسی و تولید آنتی­اکسیدان­های طبیعی در صنایع غذایی و دارویی باشد. در این مقاله مروری، پتانسیل قارچ­های اندوفیت برای تولید ترکیبات فنولی با فعالیت­های آنتی­اکسیدانی مورد بررسی قرار گرفته است. اغلب قارچ­های اندوفیت با خاصیت آنتی­اکسیدانی متعلق به جنس­های Fusarium و Aspergillus هستند. ما امیدواریم که این مقاله، اطلاعات مفیدی را برای درک پتانسیل قارچ­های اندوفیت در تولید آنتی­اکسیدان­های جدید در اختیار خوانندگان قرار دهد و محققین را به انجام پروژه­هایی که ممکن است منجر به تولید داروهای جدید آنتی­اکسیدانی طبیعی شود، ترغیب کند.

---

جلبک‌های دریایی دارای طیف گسترده‌ای از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی شناخته شده‌اند. آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی که در بسیاری از جلبک‌ها یافت می‌شوند، از ترکیبات مهم زیست­فعال هستند که از طریق محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب اکسیداتیو، بیماری‌های مختلف و فرآیندهای پیری نقش مهمی دارند. در حال حاضر علاقه جهانی در یافتن آنتی‌اکسیدان‌های جدید و ایمن از منابع طبیعی وجود دارد. جلبک‌ها می‌توانند تولید، انباشتگی و ترشح متابولیت‌های اولیه و ثانویه متنوعی از جمله کاروتنوئیدها، ترکیبات فنلی، فیکوبیلین‌ها، ترکیبات سولفاته و ویتامین‌ها داشته باشند. همه ترکیبات نامبرده دارای ارزش فراوان در صنایع داروسازی، تغذیه و آرایشی و بهداشتی هستند. هدف از این مطالعه، معرفی جلبک‌ها به­عنوان یک منبع ارزشمند غنی از آنتی‌اکسیدان‌های طبیعی است که می‌توان در صنایع مختلف از آن استفاده نمود.

---

(Cannabis sativa L.) در مرحله‌ی رویشی فاطمه سالاری۱ * و حکیمه منصوری۱ ۱ گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان چکیده: در این مطالعه ما به بررسی اثر جاسمونیک اسید بر ترکیبات ترپنوئیدی مشتق شده از مسیر پلاستیدی سنتز ترپنوئید‌ها در گیاه شاهدانه با نام علمی Cannabis sativa L. که در مرحله رویشی بررسی گردید، پرداختیم. غلظت‌های ۱، ۵، ۱۰ و ۱۰۰ میکرومولار جاسمونیک اسید برای تیمار‌دهی گیاهان استفاده شد. تیمار‌های جاسمونیک اسید منجر به افزایش محتوی کلروفیل a و کلروفیل کل در مقایسه با گیاهان کنترل شد. اما محتوی کلروفیل b فقط در تیمار ۵ میکرومولار افزایش یافت. همچنین محتوی کاروتنوئید‌ها در همه‌ی تیمار‌ها نسبت به گیاهان کنترل افزایش یافت و بین تیمار‌های مختلف تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. مقدار α-توکوفرول هم تحت تأثیر تیمار‌های ۱۰ و ۱۰۰ میکرومولار افزایش یافت. تیمار‌های ۱و ۵ میکرومولار جاسمونیک اسید باعث افزایش سطح تتراهیدروکانابینول (Δ۹- Tetrahydrocannabinol) (مهمترین ترکیب دارویی این گیاه) شد که این افزایش سطح در تیمار ۵ میکرومولار مؤثرتر از تیمار ۱ میکرومولار بود. سطح کانابیدیول Cannabidiol در همه گیاهان تیمار شده کاهش یافت. نسبت THC/CBD در گیاهان شاهد حدود ۰,۴ بود که این نسبت در تیمارهای ۱ و ۵ میکرومولار افزایش یافت و به حدود ۱۴.۵۸ و ۱۵ رسید. نتایج نشان می‌دهد که جاسمونیک اسید انباشت ترپنوئد‌های اولیه و ثانویه را در کلروپلاست تحریک می‌کند.

---

گروه زیست‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اراک، کد پستی ۸۳۴۹-۸-۳۸۱۵۶ (تاریخ دریافت: ۱۱/۰۹/۱۳۹۱ ؛ تاریخ پذیرش: ۱۴/۰۲/۱۳۹۲) چکیده: ریزوباکتری‌های محرک رشد گیاهان باکتری‌های مفیدی هستند که سبب افزایش رشد گیاهان و القاء مقاومت نسبت به تنش‌های مختلف می‌شوند. یکی از این تنش‌ها آلودگی دی‌اکسید گوگرد (SO۲) است که به عنوان یک آلاینده آسیب‌رسان قوی هوا شناخته شده است. شبدر ایرانی یکی از گیاهان خانواده بقولات است که به عنوان یک گیاه علوفه‌ای مطرح می‌باشد و با باکتری ریزوبیوم همزیست می‌شود. در این مطالعه اثرات ریزوبیوم (سویه بومی و استاندارد) بر میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی و عناصر پتاسیم و فسفر شبدر ایرانی تحت غلظت‌های مختلف گاز دی‌اکسید گوگرد (۰، ۵/۰، ۱، ۵/۱ و ۲ ppm) ارزیابی شد. نتایج نشان داد که تلقیح ریزوبیوم اثرات مفیدی بر میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی، پتاسیم و فسفر در مقایسه با گیاهان تلقیح نیافته دارد. غلظت‌های بالای SO۲ (۱، ۵/۱ و ۲ ppm) سبب کاهش معنی‌دار میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی و عناصر پتاسیم و فسفر در مقایسه با گیاهان کنترل می‌شود ولی غلظت پایین SO۲ (۵/ ۰ppm) بر شاخص‌های فوق تأثیر مثبتی می‌گذارد. تلقیح شبدر ایرانی با دو سویه ریزوبیوم اثرات منفی غلظت‌های بالای گاز SO۲ را بر میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی و عناصر پتاسیم و فسفر کاهش داد. بیشترین مقدار تمامی این شاخص‌ها در ترکیب سویه بومی و غلظت ۵/۰ ppm گاز SO۲ اندازه‌گیری شد. بنابراین ریزوبیوم می‌تواند مقاومت و تحمل گیاه را در برابر تنش‌های غیر زیستی مثل آلودگی SO۲ هوا افزایش دهد.

---

گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز (تاریخ دریافت مقاله: ۱۳/۰۶/۱۳۹۱ ؛ تاریخ پذیرش نهایی: ۱۴/۰۲/۱۳۹۲) چکیده: به منظور بررسی برخی ویژگی‌های بیو‌شیمیایی یک رقم گندم نان (شیراز) و یک رقم گندم دوروم (یاواروس) به تنش خشکی آخر فصل و سطوح مختلف تنظیم کننده‌های اکسین و سیتوکینین، آزمایشی در مزرعه ‌تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹ به صورت اسپلیت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۳ تکرار اجرا شد. عامل اصلی آبیاری (آبیاری معمول و قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا آخر فصل رشد)، عامل فرعی ارقام گندم و عامل فرعی فرعی ضرب سطوح مختلف اکسین (۰، ۲۰ و۴۰ میلی‌گرم در لیتر) و سیتوکینین (۰، ۵۰ و ۷۰ میکرومولار) بود. نتایج نشان داد که میزان پرولین و کاتالاز برگ پرچم در شرایط قطع آبیاری، با سپری شدن زمان بعد از گلدهی، به صورت خطی افزایش یافت و این در حالی بود که میزان پرولین و کاتالاز در شرایط آبیاری معمول در دوره بعد از گلدهی تغییر محسوسی نشان نداد. بعلاوه، در شرایط قطع آبیاری میزان پرولین در رقم یاواروس به صورت معنی‌داری بیشتر از رقم شیراز بود. در بین غلظت‌های سیتوکینین بیشترین میزان کاتالاز در شرایط شاهد به دست آمد. همچنین با افزایش غلظت سیتوکینین مصرفی مقدار کاتالاز، در شرایط تنش خشکی کاهش یافت. میزان پراکسیداز نیز در شرایط قطع آبیاری بیشتر بود و با گذشت زمان، بعد از اعمال تیمار آبیاری، با افزایش همراه بود. میزان کلروفیل a،b و کل و کاروتنوئید نیز در شرایط تنش خشکی، بیشتر از آبیاری معمول بود. درک عمیق پاسخ های بیو‌شیمیایی ارقام گندم به تنش خشکی آخر فصل و برهمکنش آنها با تنظیم کننده‌های رشد، نیازمند پژوهش‌های تکمیلی است.

---

به‌منظور بررسی تاثیر هورمون جیبرلین (GA۳) بر رشد و ترکیبات بیوشیمیایی برگ گیاهچه کنار در شرایط تنش شوری، در سالهای ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گروه باغبانی دانشگاه هرمزگان و نهالستان اداره منابع طبیعی و آبخیزداری استان هرمزگان واقع در منطقه باغو بندرعباس انجام‌شد. فاکتورهای آزمایش شامل سطوح مختلف شوری( غلظت‌های صفر، ۱۶۰۰، ۳۲۰۰، ۶۴۰۰ و ۱۲۸۰۰ میلی‌گرم در لیتر کلرید سدیم) و جیبرلین (صفر، ۱۰۰ و ۲۰۰ میلی‌گرم در لیتر) بودند. ۷ هفته پس از اعمال تیمارهای جیبرلین، تعداد و سطح برگ، وزن خشک کل گیاه، میزان سدیم، پتاسیم، نسبت پتاسیم به سدیم و پرولین برگ اندازه‌گیری شد. نتایج نشان‌داد که افزایش غلظت کلریدسدیم موجب افزایش میزان پرولین و سدیم برگ و کاهش میانگین سایر صفات به‌طور معنی‌دار شد. محلول‌پاشی جیبرلین اثرات منفی شوری را کاهش‌داد، به‌طوری که در شرایط تنش شوری، محلول‌پاشی ۲۰۰ میلی‌گرم در لیتر جیبرلیک اسید، موجب افزایش سطح و تعداد برگ، وزن خشک گیاه، میزان پرولین و پتاسیم برگ کنار گردید. جیبرلین موجب کاهش سدیم و افزایش پتاسیم برگ و درنتیجه موجب افزایش نسبت پتاسیم به سدیم برگ شد. چنین به نظر می‌رسد که محلول‌پاشی جیبرلین از طریق کاهش جذب یون سدیم و افزایش پتاسیم و پرولین در برگ باعث افزایش سازگاری کنار در شرایط تنش شوری شده‌باشد.

---

نوروزک ( Salvia leriifolia ) گیاهی است متعلق به تیره نعناع (Lamiaceae) که بومی استان خراسان و سمنان می‌باشد. این گیاه دارای خواص متعددی از جمله خواص ضد درد، ضد التهاب،آرام بخش،کاهش دهنده قند خون، ضد میکروب وآنتی‌اکسیدان است که از سوی پژوهشگران تایید گردیده است. هدف از این پژوهش القا کالوس از برگ گیاه نوروزک و بررسی تجمع اسید-های فنولیک در کالوس در مقایسه با برگ گیاه نوروزک در رویشگاه طبیعی می‌باشد. برای این منظور جداکشت برگ بر روی محیط کشت MS همراه با ترکیب‌های مختلف از هورمون‌های ۲,۴-D (، mgL-۱۴، ۳، ۲، ۰ و ۱) و KIN (mgL-۱ ۱، ۵/۰، ۰) و نیز BAPو NAA (mgL-۱ ۶، ۵ ، ۴، ۳، ۲، ۱، ۰)کشت داده شد. پس از چهار هفته درصد تولید کالوس و وزن تر و خشک کالوس ها در تیمارهای مختلف بررسی گردید و تجمع اسید‌های فنولیک در کالوس‌ها با استفاده از تکنیک HPLC اندازه‌گیری شد. نتایج نشان داد بهترین تیمارها جهت القاء و رشد کالوس ۲,۴-D mgl-۱۳ + mgL-۱۱ Kinو BAP mgl-۱ ۵ + NAA mgl-۱ ۵ هستند و میزان تجمع کافئیک اسید و سالویانولیک اسید B در کالوس‌های حاصل از تیمارهای مذکور به طور معنی‌داری بیشتر از برگ گیاه بود. بیشترین میزان رزمارینیک اسید از عصاره حاصل از کالوس در تیمارBAP mgl-۱ ۵ + NAA mgl-۱ ۵ به دست آمد که حدود ۳ برابر بیشتر از برگ بود.

---

چکیده تاثیر قارچ‌های آربسکولار میکوریز Glomus mosseae و Glomus etunicatum بر کلونیزاسیون ریشه، رشد و جذب مواد غذایی در شش ژنوتیپ از نعناع سبز در شرایط گلخانه‌ای بررسی گردید. افزایش وزن تر و خشک اندام هوایی، محتوای کلروفیل (a، b، کل و کاروتنوئید)، فسفر، منگنز و روی در ریشه و اندام هوایی و میزان کربوهیدرات اندام هوایی در گیاهچه‌های تلقیح شده در مقایسه با نمونه‌های شاهد مشاهده گردیدند. نتایج این تحقیق نشان داد که گیاهچه‌های نعناع تلقیح شده با هر یک از دو گونه قارچ گلوموس بیوماس بیشتری در مقایسه با گیاهچه‌های غیر میکوریزی تولید کرده‌اند و پاسخ‌ها به نوع ژنوتیپ نعناع بستگی داشته است. همچنین، نتایج نشان دادند که تلقیح با قارچ G. etunicatum تأثیر بیشتری در مقایسه با قارچ G. mosseae بر بیوماس ژنوتیپ‌های نعناع داشته است.

---

چکیده: در این آزمایش اثر سطوح مختلف شوری آب آبیاری (صفر، ۵۰، ۱۰۰،۱۵۰ و ۲۰۰ میلی‌مولار کلرید سدیم) بر عملکرد و برخی خصوصیات فتوسنتزی دو رقم ارزن علوفه‌ای (نوتریفید و باستان) بررسی گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با دو فاکتور در سه تکرار به صورت گلدانی طی سال زراعی ۱۳۹۰- ۱۳۸۹ در مزرعه تحقیقاتی شماره ۲ گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش شوری عملکرد ماده خشک، محتوای نسبی آب برگ، هدایت روزنه‌ای و غلظت کلروفیل کاهش یافتند. در حالی که صفاتی مانند پرولین و نفوذپذیری نسبی غشاء با افزایش شوری افزایش نشان دادند. بیشترین مقدار ماده خشک کل مربوط به تیمار شاهد در ارزن نوتریفید (۲/۸۳ گرم بر بوته) و کمترین مقدار مربوط به شوری ۲۰۰ میلی‌مولار در ارزن باستان (۵/۲۳ گرم بر بوته) بود. محتوای نسبی آب برگ رقم باستان در شوری ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی‌مولار به شدت کاهش یافت و آثار خشک شدن برگ‌ها مشاهده گردید. در ارزن نوتریفید بین تیمار شاهد و شوری ۵۰ و ۱۰۰ میلی‌مولار از نظر خاموشی فتوشیمیایی اختلاف معنی‌دار وجود نداشت ولی در ارزن باستان بین تیمار شاهد و شوری ۵۰ میلی‌مولار اختلاف معنی‌دار مشاهده گردید. با افزایش سطوح شوری میزان پرولین موجود در اندام هوایی دو رقم افزایش یافت. نتایج این آزمایش نشان داد که هدایت روزنه‌ای نقش موثری در افزایش عملکرد ماده خشک ارزن نوتریفید در شرایط تنش شوری داشت، و کاهش پتانسیل اسمزی نیز سبب بهتر شدن وضعیت ماده خشک در این گیاه گردید. ارزن نوتریفید از نظر خصوصیات فتوسنتزی نسبت به ارزن باستان برتری داشت.

---

اث اثرات ناشی از کاهش لایه اوزون و افزایش اشعه فرابنفش امروزه توسط بسیاری از محققان مورد بررسی قرار گرفته است. هدف این مطالعه بررسی تاثیر پرتوهای UV-B و UV-C بر روی گیاه بادرنجبویه (Melissa Officinalis L.) و تاثیر سالیسیلیک اسید در کاهش اثرات زیانبار این پرتوها بر روی این گیاه بود. گیاهان بادرنجبویه به مدت ۶۰ روز کشت شدند. تیمار فرابنفش بعد از مرحله ۶ برگی اعمال گردید و پرتو UV-B به مدت ۱۵ روز به صورت یک روز در میان و هر بار به مدت ۲۰ دقیقه و پرتو UV-C به مدت ۱۵ روز و به صورت یک روز در میان و هر بار به مدت ۸ دقیقه اعمال گردید. اسید سالیسیلیک نیز بعد از مرحله ۶ برگی با غلظت ۱ میلی‌مول به مدت یک هفته بر روی گیاهان پاشیده شد. نتایج نشان داد که پرتوهای UV-B و UV-C باعث کاهش وزن تر و خشک، رشد طولی ریشه و اندام هوایی شد. این پرتوها هم‌چنین میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی (کلروفیل a، کلروفیل b و کاروتنوئید) میزان قندها و پروتیئن‌های محلول را کاهش دادند. میزان مالون-دی‌آلدئید و فنیل‌آلانین-آمونیا‌لیاز و ترکیبات جاذب UV نیز تحت تاثیر پرتوهای UV-B و UV-C افزایش نشان داد. بررسی نتایج نشان داد تیمار با سالیسیلیک اسید باعث کاهش آسیب‌های وارده به گیاه شد که در اثر پرتوهای UV-B و UV-C به وجود آمده بودند و توانست فاکتورهایی که تحت تابش‌های فرابنفش تغییر یافته بودند را جبران کنند.

---

شبه فلز آرسنیک یکی از مهمترین ترکیبات آلوده ‌‌کننده‌ی ‌محیط زیست محسوب می‌شود. برخی از گیاهان با انباشت غلظت-های بالای آرسنیک در بخش های هوایی خود، توانایی پالایش مناطق آلوده به آرسنیک را دارند. با توجه به این که مطالعات قبلی توان بیش انباشت آرسنیک را در گیاه Isatis cappadocica ثابت کرده است، بذرهای این گیاه از مناطق آلوده جهت بررسی محتوی اسمولیت‌های بخش هوایی و فهم بهتر مکانیسم‌های مقاومتی گیاه در اثر متقابل بین فسفر و آرسنیک، انتخاب گردید. بدین منظور غلظت‌های مختلف آرسنیک (۰، ۵۰، ۲۰۰، ۸۰۰ و ۱۲۰۰ میکرو‌مولار) و فسفر (۵، ۵۰، ۲۰۰، ۸۰۰ و ۱۶۰۰ میکرومولار) در شرایط کشت گلدانی، در مرحله‌ی ۴ برگی بر گیاه I. cappadocica اثر داده و محتوی اسمولیت‌های بخش هوایی و میزان آرسنیک تجمع یافته در گیاه اندازه گیری شد. بیشترین میزان آرسنیک تجمع یافته در تیمار ۱۲۰۰ میکرومولار آرسنیک و ۵ میکرو‌مولار فسفر مشاهده گردید. به دنبال افزایش سطوح آرسنیک، محتوی اسمولیت‌ها (قند‌های محلول، پرولین و پروتئین) افزایش یافت. انباشت بیش از ۷۰۰ میلی‌گرم بر کیلوگرم آرسنیک (بر پایه‌ی وزن خشک) در بخش هوایی، نشان دهنده‌ی مقاومت بالای گیاه نسبت به آرسنیک و وجود مکانیسم‌های کارآمد ازجمله تجمع اسمولیت‌ها در آن به منظور سمیت زدایی آرسنیک می باشد.

---

تجمع ترکیبات فنلی در بافت‌های گیاهی به عنوان یک ابزار مهم در محافظت از گیاه در برابر تنش‌های محیطی محسوب می-گردد. در این پژوهش گیاه شاهی در شرایط استاندارد گلخانه‌ای تحت تیمار غلظت‌های ۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۲۰۰ میکرومولار مس و ۰، ۵ ،۱۰ و۲۰ میکرومولار متیل‌جاسمونات کشت داده شدند. سپس وزن خشک اندام هوایی، محتوای ترکیبات فنلی کل، رنگیزه‌های فتوسنتزی و میزان فعالیت آنزیم فنیل‌آلانین‌آمونیالیاز در نمونه‌ها سنجش شد. براساس نتایج، وزن خشک اندام هوایی و فعالیت آنزیم فنیل‌آلانین‌آمونیالیاز در تیمار ۵ میکرومولار متیل‌جاسمونات با ۵۰ میکرومولار مس به طور معنی‌داری نسبت به شاهد افزایش نشان داد. همچنین تیمار غلظت‌های ۵ و ۱۰ میکرومولار متیل‌جاسمونات همراه با تیمار ۵۰ میکرومولار مس موجب افزایش معنی‌دار کلروفیل a، b، کلروفیل کل و محتوای ترکیبات فنلی کل نسبت به شرایط شاهد گردید، نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که احتمالا متیل‌جاسمونات به عنوان یک ملکول سیگنالی از طریق افزایش ذخیره آنتی‌اکسیدانی، گیاه را در برابر خسارات ناشی از سمیت مس در محیط حفظ می‌نماید. براساس این پژوهش غلظت‌های ۵ و ۱۰ میکرومولار متیل-جاسمونات اثر مطلوبی بر بهبود تنش فلز سنگین مس در گیاه شاهی دارد.

---

آلودگی خاک به فلزات سنگین از مهمترین مسائل زیست محیطی است که بر سلامت محصولات کشاورزی و در نتیجه انسان اثرات سوء گذاشته است. قارچ‌های اندوفایت گروهی از قارچ‌ها هستند که تمام دوره زندگی خود را در بخش‌های هوایی گیاهان میزبان می‌گذرانند بدون اینکه علائم بیماری را در گیاه ایجاد کنند. این قارچ‌ها سبب ایجاد مقاومت بیشتر گیاهان میزبان به تنش‌های زیستی و غیر زیستی می‌شوند. در این پژوهش دو ژنوتیپ از گیاه فسکیوی بلند (B ۷۵ و C۷۵) به دو صورت آلوده به قارچ اندوفایت (E+) و بدون قارچ (E-) در خاک‌های آلوده به غلظت‌های ۰، ۳۰، ۹۰ و ppm ۱۸۰ نیکل، در سه تکرار رشد داده ‌شدند. دو ماه پس از قرار گرفتن گیاهان در تیمار نیکل، شاخص‌های رشد شامل وزن تر ریشه و اندام‌ هوایی، نسبت ریشه به اندام‌ هوایی، جذب نیکل در ریشه و اندام ‌هوایی و همچنین محتوای کلروفیل و کاروتنوئید برگ‌ها اندازه‌گیری شد. طبق نتایج، قارچ‌های اندوفایت سبب افزایش محتوای کلروفیل در برگ‌های هر دو ژنوتیپ و افزایش جذب نیکل، فقط در ژنوتیپ B۷۵ فستوکا شدند. نتایج همچنین نشان دهنده بهبود رشد و افزایش مقاومت ژنوتیپ B ۷۵ فسکیوی بلند به تنش نیکل در اثر آلودگی با اندوفایت بود در حالیکه در ژنوتیپ C۷۵ گیاهان فاقد اندوفایت مقاومت بیشتری به تنش نیکل نشان دادند. نتیجه فوق می‌تواند بیانگر این مطلب باشد که چگونگی اثر قارچ‌های اندوفایت در گیاه میزبان به ژنوتیپ میزبان وابسته است.

---

---

در این پژوهش تأثیر غلظت‌های مختلف جاسمونیک اسید بر میزان و تغییرات اسانس در گیاه آویشن باغی مورد مطالعه قرار گرفت و اسانس بدست آمده از گیاه آویشن توسط دستگاهGC/MS آنالیز گردید. نتایج نشان داد که مهمترین اجزای اسانس در آویشن باغی، تیمول، کارواکرول، پی سایمن، لینالول، گاما ترپینن و برنئول می‌باشند و غلظت‌های مختلف جاسمونیک اسید بر میزان این ترکیبات اثرات متفاوتی داشت. همچنین میزان تیمول در تیمار ۲۰۰ میکرومولار جاسمونیک اسید به طور معنی‌داری افزایش و در تیمار‌های ۵۰ و ۴۰۰ میکرومولار کاهش یافت. میزان کارواکرول در تیمار‌های ۲۰۰ میکرومولار جاسمونیک اسید به طور معنی داری افزایش یافت. از طرفی تیمار ۴۰۰ میکرومولار جاسمونیک اسید باعث کاهش معنی‌دار لینالول گردید. جاسمونیک اسید ۵۰ میکرومولار باعث افزایش معنی‌دار گاما ترپینن و تیمار ۲۰۰ میکرومولار باعث کاهش معنی‌دار میزان گاما ترپینن شد. میزان پی سایمن در تیمار‌های ۵۰ و ۲۰۰ میکرومولار جاسمونیک اسید به طور معنی‌داری افزایش یافت در حالی که غلظت ۵۰ میکرو مولار جاسمونیک اسید به طور معنی‌داری باعث کاهش میزان بورنئول شد. بنابراین از نتایج بدست آمده می-توان نتیجه گرفت که غلظت ۴۰۰ میکرو مولار این ماده هیچ گونه اثر افزایشی بر میزان این ترکیبات نداشته در حالی که در غلظت ۲۰۰ میکرومولار اسید جاسمونیک میزان سه ترکیب تیمول، کارواکرول و پی سایمن موجود در اسانس به طور معنی‌داری افزایش یافت. بنابراین دامنه غلظت بین ۵۰ تا ۲۰۰ میکرومولار اثر تحریکی بیشتری بر تولید ترکیبات موجود در اسانس این گیاه دارد. .

---

ببه منظور بررسی تاثیر مقادیر نیتروژن و تلقیح بذر با باکتری‌های محرک رشد بر عملکرد کمی و کیفی، خصوصیات ریشه، سرعت ظهور برگ و طول دوره پر شدن دانه تریتیکاله، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در گلخانه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال ۱۳۹۰ انجام گردید. تیمارها شامل مقادیر کود نیتروژن (صفر، ۸۰، ۱۶۰و ۲۴۰ کیلوگرم در هکتار) از منبع اوره و تلقیح بذر با باکتری‌های محرک رشد در چهار سطح (تلقیح بذر با باکتری آزوسپریلیوم لیپوفروم استرین OF، باکتری سودوموناس پوتیدا سویه های ۴۱ و ۹ و عدم تلقیح بذر با این باکتری‌ها به عنوان شاهد) بود. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که حداکثر عملکرد دانه (۳۶/۱ گرم در بوته) در ترکیب تیماری تلقیح بذر با باکتری آزوسپریلیوم در مصرف ۱۶۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. کاربرد باکتری‌های محرک رشد و افزایش مقادیر نیتروژن سرعت ظهور برگ را افزایش داد. بالاترین فیلوکرون (۲۳/۵ روز) و کمترین سرعت ظهور برگ (۱۹۱/۰ در روز) به ترکیب تیماری عدم مصرف و عدم تلقیح بذر با باکتری های محرک رشد تعلق داشت. آن در ترکیب تیماری تلقیح بذر با آزوسپریلیوم در مصرف ۲۴۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار برعکس بود. سرعت و طول دوره موثر پر شدن دانه تحت تأثیر مقادیر کود نیتروژن و تلقیح بذر با باکتری‌های محرک رشد قرار گرفتند. حداکثر وزن دانه (۰۵۱۶/۰ گرم) و طول دوره موثر پر شدن دانه (۶/۲۹ روز) در سطوح کودی ۱۶۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار در تلقیح بذر با باکتری‌های محرک رشد برآورد گردید. به نظر می‌رسد به منظور افزایش عملکرد دانه، سرعت ظهور برگ و طول دوره پر شدن دانه ۱۶۰ کیلوگرم کود نیتروژن در هکتار در تلقیح بذر با آزوسپریلیوم به کار برده شود.

---

این آزمایش به منظور ارزیابی خصوصیات فتوسنتزی و ارتباط آنها با عملکرد دانه در ۳۰ لاین دابل‌هاپلویید کلزا Brassica napus L. در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در ۴۰ کیلومتری غربی اصفهان در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در دو تکرار در سال زراعی ۹۱-۱۳۹۰ اجرا شد. در این پژوهش خصوصیاتی چون میزان تعرق، هدایت روزنه‌ای، هدایت مزوفیلی، غلظت دی اکسید کربن داخل روزنه‌ای، کارایی مصرف آب فتوسنتزی، میزان فتوسنتز، کارایی مصرف آب و عملکرد دانه اندازه‌گیری شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که لاین‌های دابل‌هاپلویید کلزا از لحاظ تمامی خصوصیات مرتبط با فتوسنتز و همچنین عملکرد دانه اختلاف معنی‌داری داشتند. نتایج جدول همبستگی نشان داد که بین عملکرد دانه و صفات فتوسنتز ۲۹/۰(r=، هدایت مزوفیلی) ۳۰/۰(r= در سطح احتمال ۵ در صد همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشته است و هم‌چنین بین صفت عملکرد دانه با کارایی مصرف آب (۳۳/۰(r= همبستگی معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت. بین صفات فتوسنتز و هدایت مزوفیلی همبستگی بسیار معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت)۹۹/۰ (r=. ضمن اینکه لاین دابل‌هاپلویید شماره ۹ دارای بیشترین فتوسنتز (۷۵/۲۷)‌، هدایت روزنه‌ای(۴/۰)، کارایی مصرف آب (۱۶/۱۰) و هدایت مزوفیلی (۰۸/۰) و لاین دابل‌هاپلویید ۵ دارای کم‌ترین هدایت مزوفیلی (۰۰۹/۰) و فتوسنتز (۰۸/۳) بودند. در مجموع می‌توان گفت که بین تمامی لاین‌های دابل‌هاپلویید مختلف کلزا از لحاظ صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری وجود داشت. که این اختلاف حاکی از تنوع بالای ژنتیکی لاین‌های دابل‌هاپلویید از لحاظ صفات مرتبط با فتوسنتز و در نتیجه ظرفیت عملکرد دانه بوده است.

---

آمینولوولینیک اسید پیش ساز ضروری برای بیوسنتز تمام ترکیبات تتراپیرولی نظیر هم، کلروفیل، باکتریوکلروفیل، فیتوکروم و ویتامین می باشد. در این مطالعه تاثیر آمینولوولینیک اسید بر کاهش خسارت تنش شوری در گیاه گوجه فرنگی مورد مطالعه قرار گرفت. فاکتورهای مورد بررسی در این تحقیق شامل دو فاکتور، تنش شوری در سه سطح (۰، ۵۰ و ۷۵ میلی مولار کلرید سدیم) و تیمار ۵-آمینولوولینیک اسید در سه سطح (۰، ۱ و ۲ میلی مولار) بود. تنش شوری در هر دو سطح موجب کاهش پارامترهای رشد، افزایش مقدار مالون دآلدئید و سایر آلدئیدها، نشت یونی، کاهش ترکیبات فنلی، فعالیت فنیل آلانین آمونیالیاز و افزایش فعالیت سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، گلوتاتیون رداکتاز و گایاکل پراکسیداز شد. کاربرد امینولوولینیک اسید باعث بهبود پارامترهای رشد، کاهش مقدار مالون دآلدئید و سایر آلدئیدها، نشت یونی و افزایش ترکیبات فنلی و افزایش فعالیت فنیل آلانین آمونیالیاز، سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، گلوتاتیون رداکتاز و گایاکل پراکسیداز شد. نتایج این مطالعه نشان داد کاربرد امبنولولنیک اسید با تقویت سیستم آنتی اکسیدان آنزیمی در کاهش خسارتo تنش شوری در گیاه گوجه فرنگی موثر است

---

تنش خشکی یکی از مهترین عوامل محیطی محدود کننده رشد و تولیدات گیاهی در اکثر نقاط دنیا از جمله ایران است. گیاهان با استراتژی‌های مختلف از جمله تغییر در متابولیسم آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان خود را با تنش‌های محیطی وفق می دهند. پونه معطر گیاهی است دارویی، معطر و متعلق به تیره نعناعیان بوده که به طور وسیعی در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر رشد، فتوسنتز و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان دو اندام ریشه و برگ، آزمایشی در شرایط کنترل شده گل‌خانه ای در قالب طرح‌ کاملا تصادفی با چهار تیمار در مرحله گل‌دهی انجام شد. تنش خشکی در چهار سطح ظرفیت‌های مزرعه‌ای ۱۰۰‌، ۷۵‌، ۵۰ و ۲۵‌ درصد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی منجر به کاهش معنی‌دار پارامترهای رشد، تولیدمثلی و فتوسنتزی شد. سطح فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز تحت تنش خشکی در هر دو اندام افزایش یافته و میزان افزایش در ریشه بالاتر از برگ ها بود. فعالیت آنزیم کاتالاز برخلاف سایر آنزیم های آنتی اکسیدان با افزایش سطح تنش خشکی کاهش یافته و بیشترین فعالیت این آنزیم در برگ‌ها مشاهده شد. بنظر می‌رسد گیاه پونه معطر با اختصاص کمتر کربن برای رشد، افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و تنظیم پراکنش آنزیم ها در اندام های مختلف می تواند تنش خشکی را تحمل نماید.