زهرا نوح پیشه، حمزه امیری، عبدالناصر محمدی غلامی، سعید فرهادی،
جلد ۹، شماره ۳۵ - ( ۲-۱۳۹۹ )
چکیده
تنش شوری یکی از عوامل محیطی محدود کننده رشد و نمو گیاهان است و دارای تأثیرات منفی متعددی بر پارامترهای مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاهان می‌باشد. بنابراین، ترکیبات مختلفی در زمینه کاهش اثرات زیانآور این تنش مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در این میان نانوذرات فلزی دارای تأثیرات منفی و مثبت بر گونه‌های گیاهی مختلف هستند. این مطالعه با هدف بررسی برهمکنش غلظت‌های مختلف نانوذره اکسید روی و کلرید سدیم بر تغییرات مورفولوژیکی، رنگیزه‌های فتوسنتزی، محتوای پروتئین و برخی آنتی‌اکسیدانت‌های غیر‌آنزیمی در دو رقم اردستانی و مشهدی شنبلیله انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار، سه سطح نانوذره (۰، ۱۰۰۰ و ۳۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر) و چهار سطح کلرید سدیم (۰، ۷۵، ۱۵۰ و ۲۲۵ میلی‌مولار) انجام شد. نتایج نشان داد که تنش شوری موجب کاهش معنی‌دار در وزن تر اندام هوایی و ریشه و درصد محتوای نسبی آب ریشه در غلظت ۲۲۵ میلی‌مولار کلرید سدیم در هر دو رقم گردید. بالاترین وزن تر اندام هوایی در رقم مشهدی در برهمکنش غلظت ۷۵ میلی‌مولار کلرید سدیم و غلظت ۱۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر نانوذره مشاهده شد. به‌طور کلی تیمار با نانوذره موجب بهبود وزن تر و خشک گیاه در هر دو رقم شد. در رقم اردستانی بیشترین میزان فنل دربرهمکنش غلظت ۳۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر نانوذره و غلظت ۲۲۵ میلی‌مولار کلرید سدیم و بالاترین میزان فلاونوئید در اثر متقابل غلظت ۳۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر نانوذره و غلظت ۱۵۰ میلی‌مولار کلرید سدیم مشاهده شد. بیشترین میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی در هر دورقم در برهمکنش غلظت ۷۵ میلی‌مولار کلرید سدیم و غلظت ۳۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر نانوذره مشاهده شد. افزایش غلظت نانوذره نیز موجب افزایش معنی‌دار کاروتنوئید در هر دو رقم گردید. بیشترین فعالیت آنتی‌اکسیدانی بر اساس میزان IC۵۰ در رقم مشهدی و در برهمکنش غلظت ۲۲۵ میلی‌مولار کلرید سدیم و غلظت ۳۰۰۰ میلی‌گرم در لیتر نانوذره مشاهده شد. نتایج این بررسی نشان داد که در گیاهان تحت تنش شوری کاربرد نانوذرات روی سبب بهبود شرایط رشدی گیاه شده است.
