محمد رضا سرافراز اردکانی،
جلد ۸، شماره ۲۹ - ( ۲-۱۳۹۸ )
چکیده
برهمکنش هورمون‌ها نقش مهمی در تعادل گیاه با محیط بویژه در مواجهه با تنش‌ها در هر دو مرحله رویشی و زایشی بازی می‌کند. بدین منظور آزمایشی به صورت برهمکنش تیمارهای انفرادی و مضاعف هورمون‌های کینتین و ۲۴-اپی‌براسینولید با دو سطح آبیاری به صورت اعمال ظرفیت‌های زراعی ۱۰۰% (کنترل) و ۵۰% (تنش خشکی) از شروع مرحله گرده افشانی در سه رقم گندم متحمل (پیشتاز)، نیمه‌متحمل (سبلان) و حساس (گاسپارد) به خشکی به صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۴ تکرار در گلخانه طراحی شد. سپس میزان وزن تر و خشک و محتوای نسبی آب، آبسیزیک اسید، پراکسید هیدروژن و مالون‌دی‌آلدهید و فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز و کاتالاز برگ‌های پرچم در مرحله بعد از گرده‌افشانی بررسی و مقایسه شدند. طی بروز خشکی، میزان وزن تر و خشک و محتوای نسبی آب، بویژه در رقم گاسپارد، کاهش معنی‌داری یافت. تحت تنش خشکی سطح آبسیزیک‌اسید درونی بویژه در رقم مقاوم افزایش نشان داد. ۲۴-اپی‌براسینولید موثرترین تیمار در افزایش وزن تر و خشک، بازیابی محتوای نسبی آب و افزایش سطح درونی آبسیزیک‌اسید برگ پرچم طی بروز خشکی، بویژه در رقم متحمل بود. تنش خشکی به صورت معنی‌داری سبب افزایش بیشتر فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، آسکوربات‌پراکسیداز و کاتالاز در رقم پیشتاز نسبت به ارقام گاسپارد و سبلان شد. در مقابل، تجمع کمتر مقدار پراکسید هیدروژن و مالون‌دی‌آلدهید نیز در رقم متحمل نسبت به دو رقم نیمه‌متحمل و حساس مشاهده شد. علی‌رغم اینکه تیمار انفرادی ۲۴-اپی‌براسینولید موثرترین تیمار در افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان مورد بررسی بود، ترکیب کینتین و ۲۴-اپی‌براسینولید باعث بیشترین کاهش شاخص‌های تنش اکسیداتیو گردید. در یک نتیجه‌گیری کلی، رقم پیشتاز نسبت به ارقام سبلان و گاسپارد منفعت بیشتری از تیمارهای هورمونی در جهت افزایش کارایی آنتی‌اکسیدانی طی بروز تنش خشکی جست.
