۳۲ نتیجه برای لک
شیوا رضایی، منصور افشار محمدیان، محمد رمضانی ملک رودی،
جلد ۱، شماره ۲ - ( ۱۰-۱۳۹۱ )
چکیده
چکیده:
زیتون (Olea europaea L.) از گیاهان همیشه سبز و بومی نواحی مدیترانه‌ای است. این گیاه متحمل به شوری و خشکی است، اما در دما‌های پایین مقاومت کمی دارد. در سال‌های اخیر به علت افزایش تقاضا برای روغن و میوه‌ی زیتون، کاشت درخت زیتون در ایران گسترش یافته است. ارقام مختلف زیتون واکنش‌های متفاوتی نسبت به سرما دارند و بنابراین انتخاب ارقام مقاوم، مؤثرترین روش برای اجتناب از خسارات سرما به شمار می‌رود. بدین منظور برای مقایسه تاثیر تنش سرما بر میزان پروتئین کل، پراکسیداسیون لیپیدی و محتوای کلروفیل دو رقم زیتون (سویلانا و فرانتوئیو)، نهال‌های ۱ ساله، در معرض ۷ دمای ۱۰، ۵، ۰، ۵-، ۱۰-، ۱۵-، ۲۰- و دمای شاهد (°C ۲۰) به تدریج و برای ۱۲ ساعت قرار گرفتند. پس از هر مرحله‌ی دمایی، نمونه برداری از برگ گیاهان انجام شد. نتایج نشان داد که تا دمای صفر، تنش معنیداری به نمونه‌ها وارد نشد وهر دو رقم تا این دما مقاومت نشان دادند، اما وقتی دما به زیر صفر رسید، رقم فرانتوئیو حتی تا دمای ۱۵- قادر به حفظ ساختار‌های فتوسنتزی خود بود و میزان مالون دی آلدهید نیز در آن افزایش چندانی در مقایسه با شاهد (دمای °C ۲۰)، نداشت. میزان پروتئین کل در فرانتوئیو از دمای ۱۰- به پایین کاهش معنیداری نشان داد، اما در رقم سویلانا این کاهش از دمای ۵- به پایین دیده شد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که رقم فرانتوئیو نسبت به سویلانا، رقم مقاوم‌تری نسبت به تنش سرمایی است.
عاطفه پایز ، فائزه قناتی٭، مهرداد بهمنش، پرویز عبدالمالکی ، مینا قهرمانی‌نژاد،
جلد ۲، شماره ۳ - ( جلد ۲، شماره۳ سال ۱۳۹۲ ۱۳۹۲ )
چکیده
۱
۱*دانشکده علوم زیستی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
(تاریخ دریافت مقاله: ۱۳/۱۰/۱۳۹۱ ؛ تاریخ پذیرش نهایی: ۱۴/۰۲/۱۳۹۲)
چکیده:
مطالعات زیادی نشان داده‌اند که میدان مغناطیسی میتواند روی موجودات زنده تأثیر بگذارد. با این وجود مکانیسم دقیق این تأثیر‌ها هنوز نامشخص است. یک توصیف ممکن برای اثرات متعدد میدان مغناطیسی روی موجودات زنده، تنش اکسیداتیو ناشی از افزایش تولید گونه‌های فعال اکسیژن است که با میانجی‌گری آهن انجام می‌گیرد. در این مطالعه اثر میدان‌های مغناطیسی ایستا (۳۰ میلی‌تسلا) و متناوب (۱۰ کیلو‌هرتز) بر رشد طولی، فعالیت سامانه آنتی اکسیدان، تمامیت غشا و میزان کلسیم و آهن کل در مرحله رویشی گیاه گندم (Triticum aestivum L.) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در مقایسه با گیاهان شاهد، میدان مغناطیسی باعث افزایش فعالیت سامانه آنتی اکسیدان, حفظ تمامیت غشا و تغییر معنیدار یون‌های کلسیم و آهن در گیاه گندم می شود که این تغییرات بستگی به عوامل زیادی دارد که نوع میدان مغناطیسی و اندام مورد مطالعه از جمله آنها می‌باشد.
پریسا کوباز، فائزه قناتی، دکتر قاسم حسینی سالکده، منظر حیدری، دکتر فواد مرادی، رئوفه آل بویه،
جلد ۳، شماره ۷ - ( جلد ۳ شماره ۷ ۱۳۹۳ )
چکیده
پژوهش حاضربه منظور تعیین بنیادی بودن، مکانیسم و میزان تحمل به تنش خشکی در گیاهچههای ژنوتیپهای مختلف گندم انجام شد. در آزمایش اول٬ نحوه تاثیرگذاری تنش خشکی ایجاد شده با استفاده از پلی اتیلن گلیکول و مانیتول در غلظتهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت و سپس به دلیل اعمال تنش خشکی ملایم توسط این محلولها، در بقیه آزمایشها از روش قطع آبیاری کامل استفاده گردید. نتایج آزمون تعیین تحمل گیاهچهها در سنین مختلف(۳،۴ و۷ روزه) نشان داد که چهار روزگی آستانه تحمل گیاهچه های گندم به تنش خشکی شدید می باشد و تمامی ژنوتیپها می توانند بیشتر از سه هفته تنش را به خوبی تحمل نموده و احیا شوند.بر اساس نتایج٬ ژنوتیپ مرودشت به عنوان یک ژنوتیپ ایرانی دارای تحمل بنیادی به تنش خشکی انتخاب شده و نتایج حاصل از اعمال تنش در زمانهای مختلف در آزمایش بعدی (۳۰-۱۰ روز) نشان داد که حتی طولانی ترین دوره تنش به خوبی توسط گیاهچه تحمل شده و مراحل رشد به خوبی ادامه دارد. این تحقیق همچنین افزایش میزان قندها در شرایط تنش و کاهش آنها در زمان آبیاری مجدد را نشان داد. استفاده از محیطهای مختلف (دارای محلول غذایی یا آب مقطر، با یا بدون بذر) در شرایط تنش خشکی نقش بذر در القای تحمل را نشان داد و بر لزوم اتصال گیاهچه به بذر برای بروز تحمل به خشکی تاکید کرد.
پوراندخت گلکار، لیلا کشاورز،
جلد ۳، شماره ۸ - ( جلد ۳، شماره ۸ تابستان ۱۳۹۳ )
چکیده
به منظور برآورد کنترل ژنتیکی برخی ازصفات فیزیولوژیک در تنش خشکی، نتاج حاصل از تلاقی‌های دای آلل ۸ رقم گلرنگ زراعی در نسل F۲ به روش دو گریفینگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات اندازه گیری شده در این مطالعه شامل: شاخص کلروفیل، کلروفیلa، کلروفیل b، کاروتنوئید، سطح ویژه برگ، محتوای ازت برگ، محتوای نسبی آب و ارتفاع گیاهچه بود. ژنوتیپ های حاصل از تلاقی‌های دای آلل یکطرفه در نسل F۲ (۳۶ ژنوتیپ) بصورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۳ تکرار در شرایط گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. معنیدار بودن میانگین مربعات قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی (GCA) و قابلیت ترکیب‌پذیری خصوصی (SCA) (به جز شاخص کلروفیل) برای تمام صفات در تجزیه واریانس ژنتیکی، مبین اهمیت توام اثرات افزایشی و غیر افزایشی ژنها در کنترل ژنتیکی صفات بود. قابلیت توارث خصوصی پائین و مقدار بیشتر واریانس غالبیت در صفات ارزیابی شده بیانگر اهمیت بیشتر اثرات غالبیت در کنترل ژنتیکی این صفات بود. لذا به منظور بهبود این صفات میتوان از روش‌های مبتنی بر تولید هیبرید بهره جست.
احسان شهبازی، پوراندخت گلکار،
جلد ۴، شماره ۱۴ - ( جلد ۴، شماره ۱۴، زمستان ۱۳۹۴ )
چکیده
تنش شوری یکی از مهمترین تنشهای غیر زنده در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد. به‌منظور ارزیابی اثر تنش شوری بر فعالیت آنزیمهای آسکوربات پراکسیداز، سوپر اکسیددیسموتاز و رشد گیاهچه در ژنوتیپهای مختلف گلرنگ، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۱ در گلخانه دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل شش ژنوتیپ گلرنگ (اراک، اصفهان، خراسان، کوسه C۱۱۱، AC-stirling و Saffire) و پنج سطح شوری شامل صفر (شاهد)، ۵۰ ، ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی مولار نمک طعام بود. نتایج آزمایش نشان داد که با افزایش شدت تنش شوری میزان فعالیت هر دو آنزیم (آسکوربات پراکسیداز، سوپر اکسیددیسموتاز) افزایش پیدا کرد که این افزایش بسته به ژنوتیپ متفاوت بود. در سطح شوری ۲۰۰ میلیمولار، فعالیت این آنزیم‌ها(آسکوربات پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز) کاهش پیدا کرده است. در تیمار شاهد، ژنوتیپ اصفهان با میزان فعالیت‌های آنتیاکسیدانی آسکوربات پراکسیداز، ۹۱جذب بر گرم ماده تر وسوپر اکسیددیسموتاز ۱۶/۹۹ جذب بر گرم ماده تر دارای بیشترین فعالیت و ژنوتیپ AC-Stirling با فعالیت ۵۸ جذب بر گرم ماده تر (آسکوربات پراکسیداز) و ۳۹ جذب بر گرم ماده تر ( سوپر اکسیددیسموتاز) دارای کمترین فعالیت در شرایط شاهد بوده است. همچنین، ژنوتیپ اصفهان از نظر صفات مربوط به رشد گیاهچه‌ای ( طول ریشهچه، طول ساقهچه، وزن خشک و تر ریشهچه و ساقهچه) بالاترین و ژنوتیپ AC-Stirling دارای پایین‌ترین میزان بودند. به طور کلی، ژنوتیپ اصفهان میتواند به عنوان یک ژنوتیپ احتمالی سازگار به تنش شوری در برنامههای اصلاحی بکار گرفته شود.
مهوش افشاری، مهدی رحیم ملک،
جلد ۶، شماره ۲۱ - ( جلد ۶، شماره ۲۱، پاییز ۱۳۹۶ )
چکیده
چکیده
گیاهان سرده بومادران( Achillea) از تیره کاسنی (Asteraceae) از گیاهان مهم دارویی و زینتی محسوب میشوند. گونه بومادران هزاربرگ یکی از گونه های مهم بومادران و منبع غنی از آنتی اکسیدان محسوب میشود. در این پژوهش، بخشهای هوایی پنج ژنوتیپ بومادران هزار برگ از کندوان ایران (Amk) ، لیتوانی (AmlitR )، انگلیس (AmUK)، ارومیه ایران (Amo) و همدان ایران (Amh ) در طی چهار مرحله (پنج برگی، غنچه دهی، ۵۰% گلدهی، ۱۰۰% گلدهی) از نظر ترکیبات فنولی، اسانس و فعالیت آنتیاکسیدانی مطالعه گردیدند. فعالیت آنتی اکسیدانی با استفاده از مدل سیستم آلفا و آلفا- دی فنیل- بتا- پیکریل هیدرازیل (DPPH) و قدرت احیا کنندگی آهن (FTC) ارزیابی شد. آزمایش با ۳ تکرار در قالب طرح اسپیلیت پلات در زمان در سال ۹۳ مورد ارزیابی قرار گرفت. تکرار نتایج نشان داد که در همه ژنوتیپها میزان فنل، فلاونوئید، میزان اسانس و قابلیت احیا کنندگی آهن (در چهار غلظت ۵۰ ، ۱۰۰، ۳۰۰ و۵۰۰ ppm) در مرحله ۵۰% گلدهی بیشتر از سایر مراحل است و کمترین مقدار فعالیت آنتی اکسیدانی به روشDPPH بر اساسIC۵۰ در این مرحله مشاهده شد. بیشترین میزان فنل و فلاونوئید به ترتیب در ژنوتیپ کندوان و ژنوتیپ ارومیه با مقادیر (۵۲/۸۴ میلیگرم تانیک اسید بر گرم ماده خشک) و (۹۳۶/۱۳ میلیگرم کوئرستین بر گرم ماده خشک) مشاهده شد. بیشترین میزان احیاکنندگی آهن در هر دو غلظت و کمترین شاخص IC۵۰(۱۶۵/۶۳۹ میکروگرم بر میلیلیتر حجم عصاره) در ژنوتیپ کندوان بدست آمد. بیشترین و کمترین درصد اسانس متعلق به ژنوتیپ لیتوانی(%۷/۰) و همدان (%۰۷/۰) بود. بنابراین بهترین زمان برداشت این گونه از نظر ترکیبات فنولیک زمان ۵۰% گلدهی و از نظر درصد اسانس زمان ۱۰۰% گلدهی گیاه بود.
زینب وفادار، مهدی رحیم ملک، محمدرضا سبزعلیان، علی نیکبخت،
جلد ۷، شماره ۲۳ - ( جلد ۷، شماره ۲۳ ۱۳۹۷ )
چکیده
گیاه مورد با نام علمی Myrtus communis یک گونه دیپلوئید از خانواده میرتاسه (Myrtaceae) بوده و از جمله گیاهان مهم دارویی و زینتی محسوب میشود. مطالعه حاضر به منظور بررسی اثر سطوح مختلف تنش شوری بر خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه مورد انجام گرفت. این آزمایش در قالب یک آزمایش اسپلیت پلات در زمان بر پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و در چهار سطح شوری سه زمان برداشت (اوایل بهار، اوایل تابستان و اوایل پائیز) انجام شد. با توجه به نتایج مورفولوژیک بدست آمده در هر سه زمان برداشت، تمامی صفات اندازهگیری شده به جز تعداد شاخه فرعی و گلدهی در گیاه مورد تحت تنش شوری کاهش پیدا کرد. بیشترین میانگین طول برگ(۶۹/۱ سانتی متر) مربوط به تیمار شاهد در زمان برداشت تابستان و کمترین میانگین در سطح بالای تنش (۲۸/۱ سانتی متر) بود که در زمان برداشت پاییز مشاهده گردید. در بین صفات فیزیولوژیک نیز کلروفیل و محتوای رطوبت نسبی برگ گیاه مورد تحت تنش شوری کاهش و میزان پرولین و کاروتنوئید(در زمان برداشت بهار و تابستان) افزایش یافت. در زمان برداشت اول، دوم و سوم به ترتیب ۹۶/۲۷% ، ۹۸/۴۰ % و ۷۴/۵۱ % افزایش پرولین در تیمار سطح ۶دسی زیمنس نسبت به تیمار شاهد مشاهده گردید. بیشترین میانگین کاروتنوئید در زمان برداشت تابستان با ۷۴/۶ میلی گرم بر گرم برگ و کمترین میانگین با۵۰/ ۲ در پاییز مشاهده شد. طور کلی، به منظور دستیابی به بالاترین عملکرد گیاه مورد تحت تنش شوری، زمان برداشت بهار و تابستان به عنوان بهترین مرحله برداشت و با سطح تنش شوری حداکثر چهار دسی زیمنس معرفی میگردد.
مریم کمالی، محمود شور، سید حسین نعمتی، امیر لکزیان، حمید رضا خزاعی،
جلد ۷، شماره ۲۳ - ( جلد ۷، شماره ۲۳ ۱۳۹۷ )
چکیده
تنش خشکی یکی از مهمترین و رایج‌ترین تـنش‌هـای محیطـی است که تولیدات کشاورزی را با محـدودیت روبـرو سـاخته است. به منظور بررسی اثر سطوح مختلف کم آبیاری بر برخی خصوصیات سه رقم اطلسی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد با چهار تکرار به اجرا در آمد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل تنش خشکی در ۴ سطح (۱۰۰، ۸۰، ۶۰ و ۴۰% ظرفیت زراعی) و سه رقم اطلسی (Supercascade، Tango blue و Tango white) بود. صفات مورد اندازه گیری شامل وزن تر اجزای گیاه، وزن خشک کل، قطر ساقه، عدد اسپد، فعالیت آنتی اکسیدانتی، نسبت وزن برگ، نسبت سطح برگ، میزان آب از دست رفته برگ، میزان کمبود آب به حالت اشباع و موجودی آب هر واحد سطح برگ بود. نتایج نشان داد با افزایش تنش خشکی میزان عدد اسپد زیاد شد و از ۴/۳۵ در شاهد خشکی به ۲/۴۶ در تنش شدید ۴۰%ظرفیت زراعی رسید. درصد فعالیت آنتی اکسیدانتی در رقم Tango White و Tango Blue بیشتر از Supercascade بود. بیشترین وزن تر برگ در رقم Tango White و در دو سطح تنش شاهد (۰۸/۶گرم) و تنش کم ۸۰ % ظرفیت زراعی (۹/۵ گرم) و بیشترین وزن تر ساقه و گل در رقم Tango White و در شاهد تنش به ترتیب به میزان ۷/۹ و ۱/۱۵ گرم در هر بوته بود. بیشترین وزن خشک کل نیز در رقم Tango White و در شاهد تنش مشاهده شد. LAR در رقم Tango White و در ۱۰۰، ۸۰ و ۶۰% ظرفیت زراعی به ترتیب با مقدار ۲۹۱، ۱۸۰ و ۱۷۹ نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود. مقدارLWR در سه رقم Supercascad، Tango Blue وTango White به ترتیب ۲۸۳/۰، ۵۳۸/۰ و ۴۹۶/۰ بود. مقادیر WSD (۷۲) وRWL (۶۵%) در رقم Supercascade و در تنش شدید ۴۰% با اختلاف معنی دار نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود. به طور کلی نتایج نشان داد رقم Tango Whiteو Tango Blue هم در شرایط شاهد و هم تحت تنش کم آبی وزن تر، وزن خشک و فعالیت آنتی اکسیدانتی بیشتر و همچنین WSD و RWL کمتری داشته و بنابراین نسبت به رقم Supercascad به کم آبی مقاوم تر هستند.
فاطمه رضائی، مهرداد لاهوتی، محمود ملکی، علی گنجعلی،
جلد ۷، شماره ۲۶ - ( جلد ۷ شماره ۲۵ ۱۳۹۷ )
چکیده
سولفورافان یک ایزوتیوسیانات مشتق شده از گلوکورافانین (نوعی گلوکوزینولات) تحت هیدرولیز آنزیم میروزیناز است که دارای خواص دارویی متعددی از جمله فعالیت ضد توموری در انسان است. این گلوکوزینولات در گیاه ازمک از خانواده شببو دارای تجمع زیادی است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی تغییرات محتوای سولفورافان، فلاونوئیدهای کل و آنتوسیانین و همچنین بررسی فعالیت آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز در گیاهچههای پنج روزه ازمک پس از تیمار با غلظتهای مختلف هورمون جاسمونات بود. نتایج بدست آمده از این مطالعه حاکی از عدم تغییر محتوای سولفورافان پس از ۴۸ ساعت تیمار با جاسمونات و در عین حال کاهش محتوای آن در تیمار با غلظتهای ۵۰ و ۱۰۰ میکرومولار جاسمونات پس از گذشت ۷۲ ساعت بود. از طرف دیگر، محتوای فلاونوئید کل در گیاهچههای تیمار شده با غلظتهای ۵۰ و ۱۰۰ میکرومولار جاسمونات در هر دو زمان تیمار افزایش یافت و محتوای آنتوسیانین نیز در گیاهچههای تحت تیمار ۷۲ ساعت نسبت به نمونه شاهد به طور معنیداری افزایش نشان داد. علاوه بر این، فعالیت آنزیمهای کاتالاز و پراکسیداز در هر دو زمان تیمار (بجز فعالیت پراکسیداز پس از تیمار۷۲ ساعت با غلظت ۵۰ میکرومولار جاسمونات) کاهش یافت. در مجموع چنین استنباط میشود که تاثیر جاسمونات به عواملی نظیر غلظت هورمون، مدت زمان اعمال تیمار و نوع مسیر بیوسنتزی متابولیتها وابسته است. به علاوه چنین بنظر میرسد، تحت تیمار با جاسمونات، سیستم آنتیاکسیدانی این گیاه بیشتر از طریق مسیر فنیل پروپانوئید تقویت میشود.
علی اکبر زارع، امیرحسین خوشگفتارمنش، محمد جعفر ملکوتی، حسینعلی بهرامی، مجید افیونی، علیرضا عسکری کلستانی،
جلد ۷، شماره ۲۷ - ( جلد ۷ شماره ۲۷ ۱۳۹۷ )
چکیده
یکی از نگرانیهای مربوط به کاربرد لجن فاضلاب در اراضی کشاورزی، غلظت به نسبت بالای کادمیم در این پسماند است که حتی در غلظتهای پایین نیز برای گیاه سمی بوده و سبب ایجاد خسارت اکسیداتیو میشود. به نظر میرسد با توجه به غلظت بسیار بالاتر روی در مقایسه با کادمیم در لجن فاضلاب، خسارت اکسیداتیو ناشی از کادمیم میتواند تحت تاثیر قرار گیرد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر غلظتهای مختلف روی (۳۰، ۶۰، ۹۰، ۱۲۰ و ۱۵۰ میلیگرم بر کیلوگرم خاک) بر خسارت اکسیداتیو ناشی از سطوح مختلف کادمیم (۷۵/۰، ۵/۱ و ۳ میلیگرم بر کیلوگرم خاک) در لجن فاضلاب اضافه شده به خاک در گیاه کاهو انجام گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت کادمیم علاوه بر افزایش غلظت مالون دیآلدئید (MDA)، فعالیت آنزیمهای سوپر اکسیددیسموتاز، کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و پراکسیداز به طور کلی افزایش یافت. کاهش غلظت مالون دیآلدئید با افزایش غلظت روی در لجن نشاندهنده نقش این عنصر در کاهش خسارت اکسیدایتو ناشی از سمیت کادمیم در گیاه بود. به طور کلی با افزایش غلظت روی، فعالیت آنزیمهای سوپر اکسیددیسموتاز، کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز و پراکسیداز کاهش یافت. با توجه به نتایج آزمایش حاضر به نظر میرسد کاهش فعالیت آنزیمهای آنتیاکسیدان در غلظت بالای روی در لجن فاضلاب به دلیل کاهش خسارت اکسیداتیو ناشی از کادمیم در گیاه باشد.
حکیمه علومی، محمود ملکی، فاطمه رستمی،
جلد ۸، شماره ۲۹ - ( جلد ۸ شماره ۲۹ ۱۳۹۸ )
چکیده
کمبود نیتروژن یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولیدات گیاهی است. بنابراین شناسایی باکتری‌های همزیست بومی با قابلیت تثبیت نیروژن میتواند نقش مهمی در کشاورزی داشته باشد. در این پژوهش، برخی از ریزوباکتری‌های جداشده از گرهک تعدای از لگوم‌های کاشته شده در مزارع استان کرمان، جداسازی شد. توانایی ایزوله‌ها برای رشد در محیط فاقد نیتروژن مورد بررسی قرار گرفت. تعدا هشت ایزوله با بیشترین رشد در محیط برای مطالعات بعدی مورد استفاده قرار گرفت و سایر ایزوله‌ها حذف شدند. قابلیت تولید آمونیوم ایزوله‌های انتخاب شده در شرایط درزیوه (in vivo) بررسی گردید. اثر ایزوله‌ها همچنین روی ویژگی‌های رشدی و گرهک‌زایی گیاهان لوبیا در شرایط گلخانهای با ده سطح تیماری (به همراه سطوح عدم مصرف و مصرف نیتروژن معدنی) مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد تمام ایزوله‌ها بطور کاملا معنیداری (P<۰,۰۱) ویژگی‌های رشدی گیاهان را درمقایسه با شاهدی که نیتروژن دریافت نکرده، بهبود بخشید. کلروفیل a نیز در حضور تلقیح باکتریایی افزایش یافت که معادل کاربرد نیتروژن معدنی بود و محتوای کلروفیل کل نیز در رتبه بعد از مصرف نیتروژن معدنی بود. ایزوله‌های MPV۲ و GMS که بیشترین میزان گرهک‌زایی را در ریشه نشان دادند، قابلیت بیشتری در بهبود ویژگی‌های رشدی گیاه شامل ارتفاع و محتوای آب گیاه نشان دادند. ایزوله‌های MCA و GMS بیشترین مقدار نیتروژن در گیاه را در مقایسه با سایر گروه‌های تلقیح شده باعث شدند. بنابراین میتوان چنین نتیجه گرفت که ایزوله‌های MPV۲، GMS و MCA که به ترتیب از گرهک ریشه گیاهان Phaseulus vulgaris، Medicago sativa، و Cicer arietinum استخراج شدند، انتخاب مناسبی بعنوان کودزیستی تثبیت کننده نیتروژن برای بهبود رشد گیاه لوبیا می‌باشند. هرچند قابلیت این ایزوله‌ها در شرایط مزرعه‌ای باید مورد بررسی قرار گیرد.
بهروز محمدپرست، اعظم مؤیدی نژاد، قاسم حسینی سالکده، محمد علی نجاتیان، احسان محسنی فرد،
جلد ۸، شماره ۳۲ - ( جلد ۸، شماره ۳۲، ۱۳۹۸ ۱۳۹۸ )
چکیده
تنش خشکی مهمترین فاکتور محیطی محدودکننده رشد، عملکرد و کیفیت محصولات زراعی و باغی در سراسر جهان است. این پژوهش باهدف بررسی و مقایسه برخی از پاسخهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی دو رقم انگور متفاوت ازنظر تحمل به خشکی، به سطوح مختلف محدودیت آب صورت گرفت. به این منظور، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با شش تکرار، در شرایط گلخانهای، انجام گرفت. تنش خشکی بهصورت قطع آبیاری در چهار سطح: صفر(شاهد)، ۶، ۱۲ و ۱۸ روز، بر روی دو رقم یاقوتی و بیدانهسفید، اعمال شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی به‌طور معنیداری، محتوای نسبی آب برگ را در هر دو رقم، کاهش داد. در شرایط تنش حداکثر (۱۸ روز)، کاهش در محتوای نسبی آب برگ برای رقم یاقوتی ۹/۱۶ و برای رقم بیدانهسفید ۸/۲۳ درصد بود. تحت تأثیر دورههای مختلف تنش خشکی در پژوهش حاضر، رقم متحمل یاقوتی مقادیر کمتری از پراکسید هیدروژن، مالوندیآلدئید و نشت یونی را در مقایسه با رقم حساس بیدانهسفید، نشان داد. فعالیت آنزیمهای کاتالاز، پراکسیداز و سوپراکسیددیسموتاز در دوره تنشی ۱۸ روزه در رقم یاقوتی، به ترتیب ۱/۲، ۶/۱ و ۶/۱ برابر، بیشتر از رقم بیدانهسفید بود. درمجموع به نظر میرسد رقم یاقوتی با داشتن سیستم آنتیاکسیدانی قدرتمندتر، از توانایی بیشتری برای کاهش صدمات اکسیداتیو ناشی از تنش خشکی، بخصوص در شرایط تنش شدید برخوردار است. علاوه بر بررسیهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی، آزمایشات مولکولی نیز باهدف شناسایی ژنهای دخیل در تحمل خشکی این رقم و ارقام متحمل دیگر، در پیشرفت برنامههای اصلاحی انگور، بسیار مفید و مؤثر خواهد بود.
زهره شیرخانی، عبدالکریم چهرگانی راد، منصور غلامی، فریبا محسن زاده،
جلد ۸، شماره ۳۲ - ( جلد ۸، شماره ۳۲، ۱۳۹۸ ۱۳۹۸ )
چکیده
فلزات سنگین از طریق منابع مختلف به دست انسان در اتمسفر منتشر میشوند. در پژوهش حاضر اثر غلظتهای مختلف کادمیوم (۰، ۷۵، ۱۵۰ و ۲۲۵ میلیگرم بر لیتر) بر پارامترهای مرفولوژیک و فیزیولوژیک تاتوره بررسی شد. نتایج نشان داد که در گروه تحت تیمار ۲۲۵ میلیگرم بر لیتر کادمیوم، وزن تر و وزن خشک اندام هوایی، طول ساقه، مساحت سطح برگ، میزان فتوسنتز خالص، شاخص پایداری غشا سلول، محتوای نسبی آب بافت به ترتیب به میزان ۵/۳۶، ۷۵/۱۱، ۹۵/۱۱، ۷۵/۶۳، ۲۸/۴، ۲۵ و ۲۹/۱۱ درصد کاهش یافته است. میزان رنگیزههای فتوسنتزی و محتوای کربوهیدراتهای محلول در نمونههای تحت تیمار نسبت به نمونه شاهد کاهش یافت در حالیکه افزایش معنیدار در میزان پروتئین کل و فعالیت آنزیم پلیفنلاکسیداز مشاهده شد. بررسی الگوی پروتئینی بذر، باندهای جدید و افزایش تراکم باندها در الگوی پروتئینی نمونه آلوده را نشان داد که میتواند مربوط به سنتز پروتئینهای سمزدای سلول باشد. نتایج، کاهش مقدار پروتئین کل و باندهای پروتئینی در تیمار ۲۲۵ میلیگرم بر لیتر کادمیوم نسبت به سایر تیمارهای کادمیوم را نشان داد که احتمالا ناشی از مسمومیت دستگاه ترجمه در این غلظت کادمیوم است. نتایج بهدست آمده از این تحقیق نشان داد که کادمیوم بر تاتوره اثر منفی داشته و با وجود عدم نیاز به این عنصر سنگین، جذب گیاه شده و موجب اثرات منفی بر عملکرد گیاه میشود. احتمالا تاتوره با تغییر در برخی پارامترهای فیزیولوژیک و تغییر در الگوی پروتئینی تا حدی توانسته در مقابل آسیبهای ناشی از تنش آلودگی کادمیوم مقاومت نماید.
مهدی رحیمی، صنم صفائی چائی کار، کوروش فلکرو،
جلد ۸، شماره ۳۲ - ( جلد ۸، شماره ۳۲، ۱۳۹۸ ۱۳۹۸ )
چکیده
تنوع ۱۸ کلون چای در قالب یک طرح بلوک‌های کامل تصادفی با دو تکرار در ایستگاه تحقیقات چای فشالم (رشت) در سال ۱۳۹۶ مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات فیزیولوژیکی، بیوشیمیایی و زراعی مانند غلظت کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کارتنوئید، قندهای احیاء، مقدار پروتئین کل، پرولین، عملکرد برگ چای و تعداد شاخساره اندازهگیری شدند. نتایج تجزیه واریانس تفاوت معنیداری در سطح یک درصد بین کلون‌های چای برای همه صفات نشان داد. مقایسه میانگین کلون‌ها نشان داد که کلون‌های ۱۰۰ و ۳۹۹ بیشترین مقدار عملکرد برگ سبز و تعداد شاخساره را به خود اختصاص دادند و از لحاظ صفات پرولین و کلروفیلa در رتبه دوم بودند. کمترین ضریب تغییرات فنوتیپی و ژنوتیپی مربوط به صفات پروتیین کل (۹۷/۲ و ۵۸/۲) و بیشترین آن مربوط به پرولین (۸۸/۸۵ و ۸۴/۸۵) بود و بقیه صفات در این بین قرار داشتند. تجزیه خوشه‌ای به روش وارد توانست ۱۸ کلون مورد مطالعه را در سه گروه قرار دهد و درصد صحت گروه‌بندی کلون‌ها با تجزیه تابع تشخیص صددرصد بود. میانگین صفات عملکرد برگ سبز و انواع کلروفیل در کلون‌های کلاستر اول و صفات پرولین و پروتیین در کلون‌های کلاستر سوم ارزش بالایی نشان دادند. کلون‌های این دو گروه می‌توانند در برنامه‌ریزی پروژه‌های اصلاحی و تصمیم‌گیری برای انتخاب والدین مناسب در دورگه‌گیری برای افزایش عملکرد برگ چای و افزایش پرولین (که در تحمل به تنش‌ها نقش دارد) مورد استفاده قرار گیرند. همچنین کلون‌های ۱۰۰ و ۳۹۹ میانگین بالایی برای صفت عملکرد برگ سبز و رتبه دوم را برای صفت پرولین نشان دادند و بنابراین به عنوان کلون‌های امیدبخش معرفی شدند.
فاطمه نظری، معصومه ملکی، موسی رسولی،
جلد ۸، شماره ۳۳ - ( جلد ۸، شماره ۳۳ ، ۱۳۹۸ ۱۳۹۸ )
چکیده
سالیسیلیک اسید نقش مهمی در پاسخ گیاهان به شرایط نامطلوب محیطی ایفا مینماید. در پژوهش حاضر تأثیر تیمار سالیسیلیک اسید در سه غلظت صفر (شاهد)، ۱/۰ و ۱ میلیمولار بهصورت محلولپاشی برگی و میوه دو رقم انگور "شاهانی" و "فخری" در دو مرحله غوره و رسیدگی میوه مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش بهصورت طرح فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج مقایسه دو مرحله رشدی نشان داد (بجز میزان کلروفیل b پوست حبههای هر دو رقم در مرحله رسیدگی میوه) تیمار سالیسیلیک اسید در غلظت ۱/۰ میلیمولار باعث افزایش معنیدار میزان وزن تر حبهها، کلروفیل a و b برگ و پوست حبههای ارقام "شاهانی" و "فخری" در هر دو مرحله غوره و رسیدگی میوه نسبت به شاهد شد. نتایج نشان داد در مرحله غوره تیمار سالیسیلیک اسید در غلظتهای ۱ و ۱/۰
میلیمولار بهترتیب در برگ و پوست حبههای ارقام "شاهانی" و "فخری"، باعث افزایش مؤثر میزان قند محلول و نامحلول نسبت به شاهد شد. بالاترین میزان قند محلول در مرحله رسیدگی میوه در بافت پوست حبههای هر دو رقم تیمارشده با غلظت ۱/۰ میلیمولار سالیسیلیک اسید بود که مقادیر آنها در ارقام "شاهانی" و "فخری" بهترتیب برابر ۱۶۲/۲ و ۰/۲ میلیگرم بر گرم وزن خشک بود. همچنین نتایج مقایسه دو مرحله رشدی نشان داد که در مرحله غوره میزان پرولین اکثر بافتهای مورد بررسی هر دو ارقام "فخری" و "شاهانی" تحت تیمار سالیسیلیک اسید در غلظت ۱ میلیمولار افزایش یافته بود. اما در مرحله رسیدگی میوه، تیمار سالیسیلیک اسید در غلظت ۱/۰ میلیمولار باعث افزایش معنیدار میزان پرولین بافتهای گوشت و برگ هر دو رقم نسبت به شاهد گردید و در بافتهای دانه و پوست حبههای هر دو رقم باعث کاهش میزان پرولین نسبت به شاهد شد. بالاترین میزان پرولین در مرحله رسیدگی میوه در بافت پوست حبههای رقمهای "شاهانی" و "فخری" تیمارشده با غلظت ۱ میلیمولار مشاهدهشده که مقادیر آنها بهترتیب برابر ۰۳/۱ و ۹۵/۰ میکرومول بر گرم بود. همچنین تیمار سالیسیلیک اسید در غلظت ۱/۰ میلیمولار باعث افزایش معنیدار میزان عناصر آهن با مقدار ۸۹/۱۲ میلیگرم بر لیتر و کلسیم با مقدار ۳۸/۰ میلیگرم بر لیتر برگ رقم "فخری" گردید. اما در برگ رقم "شاهانی" اثر کاهش این تیمار مشاهده شد. میزان عناصر منیزیم و سدیم برگ هر دو رقم نیز تحت تیمار سالیسیلیک اسید کاهش داشت. نتایج در کل نشان داد در اکثر بافتها تیمار سالیسیلیک اسید بهویژه غلظت ۱/۰ میلیمولار میتواند منشأ تحریک سنتز برخی رنگیزههای فتوسنتزی، کربوهیدراتها، پرولین و همچنین برخی عناصر از جمله آهن، کلسیم، پتاسیم و روی باشد.
حلیمه حسن پور، تارا قرائتی، ملک حکمتی، فاطمه موسوی،
جلد ۹، شماره ۳۸ - ( جلد ۹ شماره ۳۸- مهر و آبان ۱۳۹۹ )
چکیده
چکیده
شوری یکی از مهمترین تنشهای محیطی بوده و اثرات محدود کنندهای بر رشد و نمو گیاهان دارد. میدان مغناطیسی میتواند با القای فعالیت آنتیاکسیدانی گیاه، اثرات منفی تنشهای محیطی را تعدیل نمایند. در پژوهش حاضر تاثیر میدان مغناطیسی ایستا (۰ و ۴ میلی تسلا) بر برخی شاخصهای فیزیولوژیکی و ظرفیت آنتی اکسیدانی گیاه دارویی خارمریم (Silibum marianum L.) تحت تنش شوری با غلظت های صفر، ۵۰ و ۱۰۰ میلی مولار کلرید سدیم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش شوری در غلظت ۱۰۰ میلی مولار کلریدسدیم منجر به کاهش وزن تر (۶۵%) و خشک (۷۷/۲۷%)، محتوای نسبی آب (۳۵/۱۵%)، سطح برگی (۸۲/۲۹%) و طول ریشه (۳۰/۸%) نسبت به تیمار شاهد شد. کمترین محتوای IC۵۰ (۳۲/۲۲%) نیز در غلظت ۵۰ میلی مولار کلرید سدیم و میدان مغناطیسی ۴ میلی تسلا مشاهده شد. همچنین، افزایش معنیداری نیز در محتوای پرولین (۴۲/۶۸%)، مالون دی آلدهید (۸۳/۶۲%)، پراکسید هیدروژن (۵۳/%۵۵)، فنل (۷۸/۳۲%) و فلاونوئید کل (۵۶/۱۶%) بویژه در غلظت ۱۰۰ میلی مولار کلریدسدیم نسبت به شاهد مشاهده شد. میدان مغناطیسی با افزایش ظرفیت آنتیاکسیدانی، پرولین، محتوای فنل و فلاونوئید کل منجر به کاهش اثرات منفی شوری روی شاخصهای رشد گیاهچههای خار مریم شد. تیمار ۴ میلی تسلا همچنین منجر به کاهش ۳/۲۸ و ۴/۳۵% سطح پراکسید هیدروژن و مالون دیآلدهید در شوری ۱۰۰ میلی مولار شد. به نظر میرسد پیش تیمار میدان مغناطیسی میتواند با افزایش ظرفیت آنتی اکسیدانی، اثرات مخرب شوری بویژه در غلظت ۵۰ میلی مولار را در گیاه خار مریم تعدیل نماید.
سیاوش حشمتی، غلامعباس اکبری، الیاس سلطانی، مجید امینی دهقی، کیوان فتحی امیرخیز، کیوان ملکی،
جلد ۱۰، شماره ۴۱ - ( جلد ۱۰ شماره ۴۱- فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۰ )
چکیده
جهت بررسی تاثیر محلولپاشی ملاتونین بر ترکیب رنگدانههای فتوسنتزی، ترکیبهای فنولی و قندهای محلول گیاهان حاصل از بذور با کیفیت مختلف گلرنگ، در شرایط کمبود آب، آزمایش مزرعه‌ای در سال‌های زراعی ۹۶-۱۳۹۵ و ۹۷-۱۳۹۶ در مزرعه پردیس ابوریحان دانشگاه تهران انجام گرفت. طرح آزمایشی به صورت اسپلیت-فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام گرفت. عوامل مورد استفاده عبارت بودند از دو سطح تنش خشکی (۱-آبیاری معمول یا بدون تنش و ۲-آبیاری پس از تخلیه ۸۵ درصد رطوبت از ظرفیت مزرعه در مرحله گلدهی یا تنش خشکی) که در کرتهای اصلی قرار گرفتند.کرتهای فرعی، شامل ۴ تیمار بودند که عبارت بودند از از کیفیت بذر( ۱-بذور انبار شده و ۲-بذور تازه برداشت شده) و محلول پاشی (۱- شاهد: محلولپاشی با آب مقطر و ۲- محلولپاشی ملاتونین ۲/۰ میلی مولار). نتایج این آزمایش نشان داد که محلولپاشی ملاتونین باعث افزایش میزان کلروفیل a به مقدار ۳۳/۳۳ درصد در گیاهان حاصل از بذور تازه برداشت شده گردید. همچنین نتابج مشخص کرد که در شرایط بدون تنش، محلولپاشی ملاتونین میزان فلاوونوئیدها را در هر دو نوع کیفیت بذر افزایش داد اما در شرایط تنش، محلولپاشی میزان فلاوونوئیدها را کاهش داد. نتایج این آزمایش نشان داد که محلولپاشی با ملاتونین در هر دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش موجب کاهش میزان قندهای محلول گردید. به نظر میرسد محلول پاشی ملاتونین با کاهش شدت تنش به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانتی خود، محیطی بدون تنش برای گیاه ایجاد کرده است تا نیازی به افزایش متابولیتهایی که به طور معمول در شرایط تنش خشکی افزایش مییابند، اقدام نکند.
پیمان دوامی، مجتبی علوی فاضل، شهرام لک، داوود حبیبی، افشین مظفری،
جلد ۱۰، شماره ۴۱ - ( جلد ۱۰ شماره ۴۱- فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۰ )
چکیده
این آزمایش به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به مدت دو سال (۹۵- ۱۳۹۴ و۹۶-۱۳۹۵) ، در منطقه کرج اجرا شد. آبیاری شامل آبیاری معمول (آبیاری پس از ۸۰ میلی متر تبخیراز تشت تبخیر کلاس A) و قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد در کرت های اصلی و تاریخ کاشت شامل پنجم مهر ماه و پنجم آبان ماه و ارقام کلزا شامل تاسیلو، الویس، نپتون و اوکاپی (شاهد) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. بر اساس نتایج بدست آمده، بیشترین میزان کلروفیل در هر دو تاریخ کاشت (پنجم مهرماه و پنجم آبان ماه) به ترتیب با مقادیر ۵۹/۱ و ۸۸/۱ میلی گرم بر گرم وزن تر برگ و تحت شرایط آبیاری معمول به رقم الویس اختصاص یافت. نتایج نشان داد قطع آبیاری موجب افزایش میزان پرولین برگ و نشت یونی ارقام مورد مطالعه گردید در حالی که محتوای نسبی آب برگ کاهش یافت. رقم الویس بیشترین عملکرد دانه را در تاریخ زودتر (پنجم مهرماه) و در آبیاری معمول با میانگین ۶۷/۳۳۴۶ کیلوگرم در هکتار به خود اختصاص داد. بیشترین درصد و عملکرد روغن به ترتیب ۴۵ درصد و ۱۳۴۹ کیلوگرم از رقم الویس در سال اول و در شرایط آبیاری نرمال و کمترین مقدار این صفات در تاریخ کاشت پنجم مهرماه از رقم تاسیلو در شرایط قطع آبیاری حاصل شد. بیشترین مقدار اسیدلینولنیک، اسیداستاریک، اسیداروسیک و گلوکوزینولات دانه بترتیب معادل ۹/۵ ، ۳۶/۳ ،۳۴/۰، ۷۸/۳۲ درصد در شرایط قطع آبیاری و تاریخ کاشت دیرتر (پنجم آبان ماه) به دست آمد. رقم الویس از نظر محتوای کلروفیل، درصد روغن و اسیدهای چرب بیشتر و گلوکوزینولات دانه کمتر که به عنوان معیارهای مهم و سودمند برای تحمل به تنش کم آبی گیاه کلزا محسوب می شوند، نسبت به سایر ارقام برتر بود.
مریم دهجی پور حیدرآبادی، محمدرضا دهقانی، فاطمه مرادی اندوهجردی، خلیل ملک زاده، فاطمه سروش،
جلد ۱۰، شماره ۴۲ - ( جلد ۱۰ شماره ۴۲- خرداد و تیر ۱۴۰۰ )
چکیده
مقاومت به تنش شوری، یکی از دغدغههای اساسی در مناطق خشک و نیمهخشک است. در این پژوهش تأثیر پیش‌تیمار اسید استیک در تنش شوری بر پارامترهایی مانند محتوی نسبی آب، نشت یونی، میزان پرولین، مالوندیآلدئید، ترکیبات فنلی، پروتئین کل، رنگیزههای فتوسنتزی، فعالیت آنزیم فنیلآلانین آمونیالیاز و بیان ژن آنزیمهای مهم در بیوسنتز اسید رزمارینیک (فنیلآلانین آمونیالیاز و اسید رزمارینیک سینتاز) در کشت هیدروپونیک گیاه بادرنجبویه بررسی شد. به این منظور گیاهان بادرنجبویه رشدیافته در محلول هوگلند، در معرض پیش تیمار اسید استیک با غلظت ۱۰ میکرومولار قرار گرفتند. پس از حذف اسید استیک تیمار شوری با استفاده از کلرید سدیم با غلظت ۳۵ میلیمولار بهمدت ۱۱ روز اعمال شد. نتایج نشان داد که پیش‌تیمار اسید استیک، موجب کاهش درصد نشت یونی و میزان مالوندیآلدئید و افزایش میزان پرولین و فنل کل در تنش شوری شده است. همچنین میزان رنگیزههای فتوسنتزی با پیش تیمار اسید استیک نسبت به گیاهان کنترل کاهش کمتری نشان داد. افزایش فعالیت و بیان ژن آنزیم فنیلآلانین آمونیالیاز در تنش شوری مشاهده شد. بیان نسبی ژن اسید رزمارینیک سینتاز و به همراه آن میزان اسید رزمارینیک در تنش شوری افزایش یافت. همچنین میزان اسید رزمارینیک در گیاهچههای بادرنجبویه ارتباط مثبت و معنیداری با فعالیت و بیان ژنهای کلیدی در سنتز اسید رزمارینیک داشت. با توجه به نتایج به دست آمده، استفاده از پیش‌تیمار اسید استیک، با بهراه انداختن مکانیسمهای حمایتی مانند کاهش پراکسیداسیون لیپیدهای غشایی، افزایش میزان پرولین، ترکیبات فنلی و رنگیزههای فتوسنتزی، در تعدیل تنش شوری نقش بسزایی داشته است.
منصوره تشکری زاده، محمد رضا وهابی، پوراندخت گلکار، کبری مهدویان،
جلد ۱۰، شماره ۴۴ - ( جلد ۱۰شماره ۴۴- مهر و آبان ۱۴۰۰ )
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی اثرات توام و مستقل تنش خشکی و فلز سنگین مس بر روی صفات رویشی (طول ریشهچه، طول ساقهچه، وزن تر و وزن خشک گیاهچه)، درصد اسانس و تجمع مس در ریشه، اندام هوایی و تفالهی شاتره (Fumaria. Parviflora Lam) در شریط گلخانه انجام شد. در این مطالعه غلظتهای مختلف عنصر مس (شاهد، ۵۰، ۱۵۰، ۳۰۰ و ۴۰۰ mg/kg) و سطوح مختلف تنش خشکی (شاهد، ۵۰ % و ۷۵% بر اساس تخلیه درصد رطوبت خاک) بر روی بذور جمعآوری شده از دو منطقه معدنی دراستان کرمان (عسکری و رابر) و در هر منطقه چهار ناحیه (Z۱، Z۲، Z۳ و Z۴) بهکار رفت. نتایج نشان داد که در همه تیمارها غلظت (mg/kg) ۵۰ مس و بدون تنش خشکی(شاهد) منجر به بیشترین مقدار از نظر صفات رویشی شد. بیشترین درصد اسانس در تیمار با غلظت (mg/kg) ۱۵۰ مس و تنش متوسط خشکی در ناحیه ۳ از معدن مس عسکری و بیشترین میزان غلظت مس در ریشه، اندام هوایی و تفالهی گیاه در تیمار (mg/kg) ۴۰۰ مس و تنش شدید خشکی در ناحیه ۳ از معدن عسکری مشاهده شد. در مطالعهی حاضر فلز مس در طی فرایند تقطیر به مقدار زیادی در بافت گیاهی باقی ماند و غلظت عنصر مس در تفاله، تقریبا مشابه غلظت اندام هوایی گیاه قبل از فرایند تقطیر و اسانسگیری بود. بهترین تیمار برای کشت شاتره به لحاظ استفاده از اسانس گیاه، تیمار (mg/kg) ۱۵۰ مس و تنش متوسط خشکی ارزیابی شد این یافتهها استفاده از گیاه دارویی شاهتره، به عنوان محصول جایگزین برای خاکهایی که به طور ملایم با مس آلوده شدهاند را پشتیبانی می کند. همچنین دادههای این تحقیق نشان داد که گیاه شاهتره به لحاظ کاستیهایی نظیر رشد کند و کاهش شدید زیست توده در غلظتهای بالای مس نمی تواند به عنوان یک گونه کاندید برای گیاه پالایی خاک آلوده به مس باشد.
