فرآیند و کارکرد گیاهی

---

گلوتاتیون S-ترانسفراز (GST) از بزرگترین خانواده‌های پروتئینی چند ژنی است که در تمام گونه‌های گیاهی‌ و سایر موجودات زنده حضور دارند. تاکنون برای GSTsها که در شرایط تنش و محرک‌های درونی و بیرونی بسیار القاپذیر هستند، نقش‌های متعددی در گیاهان از جمله دخالت در متابولیسم ثانویه، ‌رشد­و­نمو، از طریق فعالیت آنتی‌اکسیدانی مقابله با تنش‌های محیطی مانند خشکی، حرارت بالا، شوری و همچنین سم‌زدایی علف‌کش‌ها شناخته شده است. این آنزیم‌ها با اتصال گلوتاتیون به انواع سوبستراها مانند اندوبیوتیک‌ها و زنوبیوتیک‌ها منجر به سم‌زدایی سلولی می‌شوند. اغلب GST­ها آنزیم‌های محلول سیتوپلاسمی بوده ولی ایزوفرم‌های میتوکندریایی و میکروزومال هم در گیاهان و حیوانات شناخته شده‌اند. در این مقاله بخشی از مهم­ترین یافته‌های اخیر درباره تکامل GST، فراوانی و ویژگی‌های ساختاری با تأکید بر نقش‌های آن‌ها در گیاهان ارائه می‌شود. همچنین به جدیدترین کاربردهای این خانواده پروتئینی در بیوتکنولوژی و محیط­زیست اشاره خواهد شد.

---

به منظور بررسی تأثیر غلظت‌های مختلف سالیسیلیک و آسکوربیک اسید بر میزان فتوسنتز، رنگیزه‌های فتوسنتزی و کارایی مصرف آب در سویا رقم ویلیامز تحت تنش شوری، آزمایشی در تابستان ۱۳۹۱ در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه یاسوج به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با ۴ تکرار انجام شد. عامل اول شامل ۴ سطح شوری صفر (شاهد)، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی‌مولار کلرید سدیم و عامل دوم شامل ۴ سطح محلول‌پاشی شامل آب، سالیسیلیک اسید ۳ میلی‌مولار، آسکوربیک اسید ۵/۱ میلی‌مولار و مخلوط سالیسیلیک اسید ۳ میلی‌مولار با آسکوربیک اسید ۵/۱ میلی‌مولار بودند. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش میزان فتوسنتز، کلروفیل کل و کاروتنوئیدها هدایت روزنه‌ای، پروتئین و سطح برگ به طور معنی‌داری کاهش یافتند. میزان کارایی مصرف آب برگ با افزایش سطح تنش شوری کاهش معنی‌داری داشت. به‌طوری‌که بیشترین کارایی مصرف آب برگ در سطح بدون تنش و در محلول‌پاشی با آسکوربیک اسید ۵/۱ میلی‌مولار بود. محلول‌پاشی با آسکوربیک اسید ۵/۱ میلی‌مولار به دلیل برتری در بیشترین سطح شوری (شوری ۱۵۰ میلی‌مولار) برای صفات کلروفیل کل، کاروتنوئید، فتوسنتز، کارایی مصرف آب برگ و محتوای رطوبت نسبی برگ به عنوان بهترین تیمار جهت تخفیف اثرات سمی شوری شناخته شد.

---

تنش شوری یکی از مهمترین تنش‌های غیر زنده در مناطق خشک و نیمه خشک می‌باشد. به‌منظور ارزیابی اثر تنش شوری بر فعالیت آنزیم‌های آسکوربات پراکسیداز، سوپر اکسید‌دیسموتاز و رشد گیاهچه در ژنوتیپ‌های مختلف گلرنگ، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۱ در گلخانه دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل شش ژنوتیپ گلرنگ (اراک، اصفهان، خراسان، کوسه C۱۱۱، AC-stirling و Saffire) و پنج سطح شوری شامل صفر (شاهد)، ۵۰ ، ۱۰۰، ۱۵۰ و ۲۰۰ میلی مولار نمک طعام بود. نتایج آزمایش نشان داد که با افزایش شدت تنش شوری میزان فعالیت هر دو آنزیم (آسکوربات پراکسیداز، سوپر اکسید‌دیسموتاز) افزایش پیدا کرد که این افزایش بسته به ژنوتیپ متفاوت بود. در سطح شوری ۲۰۰ میلی‌مولار، فعالیت این آنزیم‌ها(آسکوربات پراکسیداز و سوپر‌اکسید‌‌دیسموتاز) کاهش پیدا کرده است. در تیمار شاهد، ژنوتیپ اصفهان با میزان فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی آسکوربات پراکسیداز، ۹۱جذب بر گرم ماده تر وسوپر اکسید‌دیسموتاز ۱۶/۹۹ جذب بر گرم ماده تر دارای بیشترین فعالیت و ژنوتیپ AC-Stirling با فعالیت ۵۸ جذب بر گرم ماده تر (آسکوربات پراکسیداز) و ۳۹ جذب بر گرم ماده تر ( سوپر اکسید‌دیسموتاز) دارای کمترین فعالیت در شرایط شاهد بوده است. همچنین، ژنوتیپ اصفهان از نظر صفات مربوط به رشد گیاهچه‌ای ( طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، وزن خشک و تر ریشه‌چه و ساقه‌چه) بالاترین و ژنوتیپ AC-Stirling دارای پایین‌ترین میزان بودند. به طور کلی، ژنوتیپ اصفهان می‌تواند به عنوان یک ژنوتیپ احتمالی سازگار به تنش شوری در برنامه‌های اصلاحی بکار گرفته شود.

---

چکیده مطالعه واکنش‌های فیزیولوژیک لاین‌های اینبرد نوترکیب گندم به تنش خشکی به شناسایی مکانیسم‌های موثردر تحمل به خشکی کمک می‌کند. دراین راستا طی یک آزمایش مزرعه‌ای، اثر تنش خشکی بر غلظت کلروفیل، میزان پرولین برگ پرچم، طول برگ، عرض برگ، مساحت برگ، طول پدانکل و ارتفاع بوته با استفاده از ۱۶۹ لاین نوترکیب، در قالب دو طرح جداگانه به صورت لاتیس ساده با چهار تکرار و با دو رژیم رطوبتی عادی و تنش کم‌آبی اجرا شد. اعمال رژیم‌های آبیاری براساس اطلاعات تشت تبخیر (شامل آبیاری براساس ۷۰ و ۱۳۰ میلی‌متر تبخیر از تشت تبخیر کلاس A) و رطوبت وزنی خاک در عمق مؤثر نفوذ ریشه‌ انجام شد . لاین‌های نوترکیب مورد استفاده از تلاقی دو رقم متحمل و حساس به خشکی حاصل شده‌اند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که لاین‌های نوترکیب مورد ارزیابی دارای تفاوت معنی‌داری از نظر صفات مورد مطالعه بودند. تنش خشکی موجب کاهش محتوای کلروفیل (a، b، a+b)، عرض برگ، طول برگ، طول پدانکل، ارتفاع بوته، سطح برگ پرچم و افزایش محتوای پرولین گردید. اگرچه تنش خشکی موجب افزایش محتوای پرولین برگ و کاهش طول پدانکل و سطح برگ پرچم در هر دو گروه لاین‌های حساس و متحمل گردید، امّا این تغییرات بطور معنی‌داری در لاین‌های متحمل کمتر از لاین‌های حساس بود. از اینرو شاید بتوان از صفات فیزیولوژیک محتوای اسیدآمینه پرولین، طول پدانکل و سطح برگ پرچم در شرایط تنش نسبت به شرایط مطلوب آبی، بعنوان ابزاری برای انتخاب لاین‌های متحمل به خشکی گندم نان استفاده کرد.

---

به منظور بررسی تاثیر ذرات گرد و غبار موجود در هوا، بر خصوصیات فیزیولوژیک و عملکرد ارقام گندم، آزمایشی مزرعه‌ای در سال زراعی ۹۲-۹۱ در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه با سه تکرار در قالب طرح فاکتوریل بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی انجام گردید. فاکتورهای مورد بررسی در این آزمایش شامل شستشوی سطح برگ ارقام گندم در دو سطح شستشوی سطح برگ و عدم شستشوی سطح برگ و ارقام مختلف گندم شامل دو رقم گندم نان پیشگام و زرین و یک رقم گندم دوروم با نام بهرنگ بود. صفات مورد اندازه گیری شامل محتوای نسبی آب برگ سطح برگ ، سبزینگی برگ محتوای کلروفیل برگ، پروتئین محلول برگ پرچم ، هدایت روزنه‌ای و دمای برگ ، کلروفیل فلورسنس بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده‌ها نشان داد که تیمار شستشوی سطح برگ‌ها با هدف زدودن ذرات گرد و غبار برای صفات عملکرد دانه و تعداد دانه در سنبله، شاخص سطح برگ، پروتئین محلول برگ پرچم، سبزینگی، هدایت روزنه‌ای و دمای برگ معنی‌دار بود. همین‌طور نتایج حاصل از شمارش موقعیت دانه در سنبلچه و نیز وزن دانه در سنبلچه نشان داد که تیمار شستشوی سطح برگ می‌تواند موجب بهبود کمی این دو صفت گردد. بطور کلی تحت شرایط گرد و خاک رقم پیشگام بیشترین عملکرد دانه را داشت.

---

خشکی یکی از مهم‌ترین تنش‌های غیرزنده است که رشد و نمو گیاهان را تحت تاثیر قرار می‎دهد. جو وحشی اسپانتانئوم واالد جو زراعی است و دارای پتانسیل بالایی از لحاظ تحمل به تنش های محیطی می باشد. این بررسی بر روی ۹ ژنوتیپ جو وحشی اسپانتانئوم (Hordeum spontaneum) برای تحمل به تنش خشکی در آزمایشی بصورت کرت‌های خرد شده براساس طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه در سال ۹۱-۱۳۹۰، تحت شلتر انجام شد. کرت اصلی شامل سه تیمار آبیاری عبارت از بدون تنش، قطع آبیاری از مرحله گلدهی و تنش خشکی بصورت عدم آبیاری و کرت فرعی شامل ژنوتیپ‌ها بود نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه، بیوماس، محتوی نسبی آب برگ، تنظیم اسمزی، هدایت روزنه‌ای، میزان کلروفیل کل، آنزیم های آنتی اکسیدانی، پروتئین، مالون دی‌آلدئید، قند محلول کل و پرولین و واکنش ژنوتیپ ها به خشکی از نظر صفات محتوای نسبی برگ، تنظیم اسمزی، آنزیم های آنتی اکسیدانی، پروتئین، مالون دی‌آلدئید، میزان کلروفیل کل و پرولین معنی‌دار (P<۰,۰۱) بود. نتایج بدست آمده از تجزیه به مولفه‌های اصلی براساس مجموع صفات مورد ارزیابی در شرایط تنش خشکی، ژنوتیپ‌های مورد بررسی را در چهار گروه قرار داد. گروه اول و دوم مشتمل بر ژنوتیپ‌های ۶،۴ و ۵ بود. ژنوتیپ‌های اخیر در شرایط خشکی به صورت معنی‌داری از عملکرد دانه، محتوای نسبی آب برگ، هدایت روزنه‌ای، میزان کلروفیل کل، فعالیت آنزیم‌های پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز بالاتر و میزان مالون‌دی‌آلدئید و پتانسیل اسمزی پایین‌تر (منفی‌تر) برخوردار بودند، لذا به عنوان ژنوتیپ های متحمل شناخته شدند.

---

به­منظور بررسی اثر تنش خشکی پس از گلدهی بر روابط آبی، تنظیم اسمزی و سبزمانی ژنوتیپ‌های سورگوم و ارتباط آن­ها با عملکرد دانه، آزمایشی به­صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال ۱۳۹۴ به اجرا درآمد. عامل اصلی سه تیمار آبی شامل شاهد (آبیاری پس از ۶۰ میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A) ، تنش ملایم (آبیاری معمول تا زمان ۵۰% گلدهی و پس از آن، اعمال آبیاری پس از ۱۲۰ میلیمتر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A)، تنش شدید (آبیاری معمول تا زمان ۵۰% گلدهی و قطع کامل آبیاری پس از آن) بود و پنج ژنوتیپ سورگوم (کیمیا، سپیده، KGS۱۵، KGS۲۳ و KGS۳۲) به­عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نمونه برداری‌ها در زمان ۱۴، ۲۱ و ۲۸ روز پس از گلدهی صورت گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش معنی‌دار محتوای نسبی آب برگ، افزایش دمای کانوپی و میزان تنظیم اسمزی در ژنوتیپ‌های مورد بررسی شد. ژنوتیپ‌های کیمیا و KGS۲۳ براساس عملکرد دانه، شاخص‌های تحمل به خشکی، محتوای نسبی آب برگ و تنظیم اسمزی به­عنوان متحمل‌ترین ژنوتیپ‌ها به تنش خشکی آخر فصل شناخته شدند. علاوه­بر آن، ژنوتیپ KGS۲۳ قابلیت سبزمانی بالاتری نیز از خود نشان داد. نتایج بررسی صفات، همبستگی مثبت و معنی­داری (در سطح احتمال یک درصد) بین عملکرد دانه با محتوای نسبی آب برگ، وزن هزار دانه، میزان کلروفیل و همبستگی منفی و معنی­داری (در سطح یک درصد) با دمای کانوپی نشان داد. نتایج این بررسی نشان داد که علاوه بر اهمیت روابط آبی و تنظیم اسمزی، سبزمانی یکی از مهمترین فرآیندهای مرتبط با حفظ عملکرد در شرایط تنش خشکی آخر فصل در ژنوتیپ‌های متحمل سورگوم می‌باشد.
 

---

خشکی انتهای فصل یکی از عوامل اصلی محدود کننده عملکرد در جو محسوب می­شود. در شرایط تنش، به علت محدود شدن فتوسنتز جاری، اهمیت ذخایر ساقه بیشتر و سهم آن در تولید محصول نهایی قابل توجه خواهد بود. به منظور بررسی اثر تنش خشکی آخر فصل بر عملکرد، ذخایرساقه و روند انتقال مجدد ساقه در ۶ رقم و لاین جو، آزمایشی در دو سطح آبیاری نرمال و تنش خشکی در سه تکرار در پلات‏های آزمایشی مجهز به شلتر به اجرا در آمد. آبیاری برای همه گیاهان تا شروع گلدهی بر اساس ظرفیت زراعی خاک صورت می‏گرفت. در شروع گلدهی تیمار تنش به صورت قطع آبیاری اعمال شد. نمونه­برداری­ از میانگره های ساقه گیاهان تحت تنش و نرمال از زمان شروع گلدهی به فاصله ۷ روز تا زمان رسیدگی فیزیولوژیکی (۶ مرحله) به منظور اندازه گیری مشخصات پدانکل، پنالتیمیت و میانگره های زیرین انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که بیشترین ذخیره سازی ماده خشک و انتقال مجدد ارقام ولاین های جو تحت هر دو شرایط نرمال و تنش مربوط به میانگره پنالتیمیت بود. میانگره های زیرین و پدانکل در رتبه های دوم و سوم قرار گرفتند. در شرایط تنش، کارایی انتقال مجدد میانگره­  پنالتیمیت ۲۰ درصد افزایش داشت. همچنین خشکی باعث القا انتقال مجدد در رقم متحمل شد به طوری که در شرایط تنش بالاترین میزان ماده خشک انتقال یافته و کارایی انتقال مجدد مربوط به رقم متحمل یوسف و کمترین به رقم حساس موروکو بود. درشرایط تنش همبستگی مثبت و معنی داری بین عملکرد دانه و انتقال مجدد از میانگره پنالتیمیت (r^۲= ./۹۹) مشاهد شد. پاسخ متفاوت گیاهان متحمل و حساس جو به خشکی از نظر انتقال مجدد، بیانگر آن است که بررسی تنوع در توان ذخیره سازی و انتقال مجدد در شرایط نرمال و خشکی امکان ایجاد گیاهان متحمل در برنامه­های اصلاحی را فراهم می آورد.
 

---

واکنش­های فیزیولوژیکی در هشت ژنوتیپ مختلف کنجد در جریان آزمایشی بصورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با فاکتور اصلی شوری ناشی از اختلاط آب دریای خزر با آب شهری در ۳ سطح (شاهد، ۶ و ۹ دسی­زیمنس بر متر) و فاکتور فرعی۸ ژنوتیپ کنجد (شامل ژنوتیپ بابل، دشتستان۲، اولتان، پاکستانی، tn-۷۸-۳۸۹ و tn-۷۸-۳۹۳، هلیل و ناز­تک­شاخه) در سه تکرار به صورت گلدانی در محیط گلخانه مورد بررسی قرارگرفتند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که به ترتیب در سطح شوری ۶ و ۹ دسی زیمنس بر متر در بین هشت ژنوتیپ مختلف کنجد مورد مطالعه، رقم اولتان با بیشترین مقدار وزن خشک کل بوته (۴۲/۸ و ۲۷/۵ گرم)، محتوای پرولین برگ (۳۵/۱۰ و ۱۵ میکرومول در گرم وزن تر برگ)، شاخص پایداری غشاء (۶۵/۸۲ % و ۱۴/۷۴ %)، محتوای نسبی آب (۳۳/۸۱ % و ۳۳/۶۹ %)، محتوای کلروفیل وکاروتنوئید برگ (بر مبنای میلی­گرم بر گرم وزن تر) کلروفیلa (۷۴/۰ و ۷/۰)، کلروفیل کل (۱۲/۱ و ۹۵/۰) و کاروتنوئید(۴۱/۰ و ۴۶/۰)، فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان (برمبنای واحد آنزیم بر گرم وزن تر) سوپراکسیددیسموتاز (۲۲/۱۸ و ۰۵/۲۹ )، آسکوربات­پراکسیداز (۹/۱۴ و ۲۱/۱۹)، کاتالاز (۵۱/۱)، گایاکول­پراکسیداز (۸/۴ و ۴۳/۵)، غلظت پتاسیم (۶/۶ %)،شاخص نسبت غلظت سدیم به پتاسیم (۰۶/۰ % و ۱۲/۰ %) و کمترین مقدار غلظت یون سدیم (۴۱/۰ % و ۷/۰ %)  قابلیت بیشتری نسبت به ارقام دیگر در تحمل تنش داشت و در مقابل رقم پاکستانی با کمترین مقدار وزن خشک کل بوته (۱۲/۵ و ۱۴/۲گرم)، آمینواسید پرولین (۸۶/۵ و ۷/۶ میکرومول در گرم وزن تر برگ)، شاخص پایداری غشاء (۳۱/۶۶ % و ۸۶/۵۷ %)، محتوای نسبی آب (۵۸ % و ۳۳/۴۸ %)، محتوای کلروفیل وکاروتنوئید برگ (بر مبنای میلی­گرم بر گرم وزن تر) کلروفیلa (۴۶/۰ و ۳۷/۰)، کلروفیل کل (۶۹/۰ و ۵/۰) و کاروتنوئید (۲۵/۰ و ۲۷/۰) فعالیت آنزیم­های آنتی­اکسیدان (برمبنای واحد آنزیم بر گرم وزن تر) سوپراکسیددیسموتاز (۶۱/۱۱ و ۳۱/۱۰ )، آسکوربات­پراکسیداز (۶۱/۸ و ۷۸/۸)، کاتالاز (۸۴/۰)، گایاکول پراکسیداز (۷۷/۱ و ۱۶/۲)، غلظت پتاسیم (۶۸/۳ %)، شاخص نسبت غلظت سدیم به پتاسیم (۵۹/۰ % و ۱۲/۱ %) و بیشترین مقدار غلظت یون سدیم (۱۵/۲ % و ۵۷/۲ %)  حساس­ترین رقم در تحمل تنش نسبت به ارقام دیگر بود. بر اساس صفات ارزیابی شده و پاسخ ارقام مورد بررسی به تنش شوری، اولتان بعنوان رقم متحمل و پاکستانی بعنوان رقم حساس به شوری نسبت به سایر ارقام مورد مطالعه شناسایی شدند. بنابراین می­توان این ارقام را برای استفاده در برنامه­های به­نژادی آتی جهت معرفی ارقام جدید پیشنهاد نمود.

---

---

به­منظور بررسی اثر ورمی­کمپوست و اسید هیومیک بر برخی خصوصیات کمی و کیفی گلرنگ، آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی با هفت تیمار (شاهد، ۱۰۰ گرم ورمی­کمپوست، ۲۰۰ گرم ورمی­کمپوست، ۵/۰ گرم در لیتر اسید هیومیک، ۱ گرم در لیتر اسید هیومیک، ۵/۰ گرم در لیتر اسید هیومیک + ۱۰۰ گرم ورمی­کمپوست و ۱ گرم در لیتر اسید هیومیک + ۲۰۰ گرم ورمی­کمپوست) و سه تکرار، در گلخانه مجتمع آموزش عالی نهاوند در سال ۱۳۹۹ انجام شد. در این مطالعه، تعداد گل در بوته، ارتفاع بوته، قطر ساقه، طول و عرض برگ، درصد روغن، میزان و نوع اسیدهای چرب اندازه­گیری شد. نتایج آزمایش بیانگر اثر معنی­دار تیمارهای به­کار رفته ورمی­کمپوست و اسید هیومیک بر عرض برگ، تعداد گل، درصد روغن و اسیدهای چربِ تشکیل­دهنده روغن است، به­طوری­که بیشترین میزان روغن (۴۰/۳۴ درصد) در تیمار ۱۰۰ گرم ورمی­کمپوست و بیشترین تعداد گل (۱۵ عدد) در تیمار ۵/۰ گرم در لیتر اسید هیومیک به­دست آمد. همچنین بیشترین میزان اسید لینولئیک (۵۰/۷۴ درصد) در تیمار ۱۰۰ گرم ورمی­کمپوست تولید شد. بیشترین میزان اسید پالمیتیک (۷۰/۶ درصد) و اسید لینولنیک (۵ درصد) در تیمار ۱ گرم در لیتر اسید هیومیک + ۲۰۰ گرم ورمی­کمپوست به­دست آمد. نتایج آزمایش، بیانگر تأثیر مثبت ورمی­کمپوست و اسید هیومیک بر درصد روغن و تعداد گل در بوته بود. با توجه به نتایج این مطالعه و به­منظور کاهش کاربرد کودهای شیمیایی و دستیابی به اهداف کشاورزی پایدار، پیشنهاد می­گردد در مطالعات مزرعه­ای و وسیع، از کودهای ورمی­کمپوست و اسید هیومیک، به­عنوان جایگزینِ کودهای شیمیایی استفاده شود و به ویژگی­های مثبت این کودهای آلی در بهبود خصوصیات کمی و کیفی گیاه گلرنگ توجه بیشتری گردد.

---

ارزیابی تحمل ارقام مختلف گندم به تنش­‌های زیست محیطی، به­ویژه تنش شوری و تأثیر آن در مراحل مختلف رشد بر روی گندم عامل مهمی در انتخاب آن­ها برای کشت در این شرایط تنش است. لذا شناخت سازوکارهای تحمل تنش شوری در گندم به انتخاب ارقام مناسب برای کشت در مناطقی که در معرض این تنش هستند، کمک خواهد ‌کرد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر تنش شوری بر روی ارقام متفاوت گندم جهت شناسایی مکانیسم­های دخیل در انتقال پیام دفاعی این گیاه از جنبه بیوشیمیایی و مولکولی مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش به‌­صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل تنش شوری در سه سطح (صفر، ۱۰۰ و ۱۵۰ میلی­مولار کلرید سدیم ‌(NaCl))، شش رقم گندم (قدس، آزادی، ارگ، تجن، فلات و بم) و زمان نمونه­برداری (قبل اعمال تنش، ۷، ۱۴ و ۲۱ روز بعد از اعمال تنش شوری) بود. از مرحله دو برگی به بعد، تنش شوری با نمک طعام اعمال شد و برای تیمار شاهد نیز از آب معمولی استفاده گردید. نتایج نشان داد که با افزایش شدت تنش شوری میزان پرولین، پروتئین کل، لیزین و متیونین افزایش یافت. همچنین تحت ﺗﻨﺶ ﺷﻮری، تجمع پروتئین­ها در ارقام بم، ارگ و فلات بیشتر از ارقام تجن، قدس و آزادی بود. در نتیجه رﻗﻢ­ﻫﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ­ﻫﺎی دفاعی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑـﺎ ﺳـﻤﯿﺖ ﻧﺎﺷﯽ از ﺗﻨﺶ ﺷﻮری ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﻣﯽ­ﮐﻨﻨﺪ. با توجه به نتایج این پژوهش چنین استنباط می­شود که شوری صفات بیوشیمیایی مورد مطالعه را تغییر داده و از بین ارقام مورد مطالعه رقم ارگ تحمل بیشتری در مقابل تنش شوری نشان داد.

---

به‌منظور بررسی تأثیر تنش کمبود آب بر برخی ویژگی‌های ریخت‌شناسی، عملکرد و فیتوشیمیایی گل ماهور، آزمایشی در قالب طرح بلوک کاملاً تصادفی در چهار تیمار و چهار تکرار در سال‌های ۱۳۹۶-۱۳۹۵ در دانشگاه شهرکرد اجرا شد. چهار تیمار شامل تیمارهای T۱ (بدون تنش)، T۲ (۸۰ درصد ظرفیت زراعی)، T۳ (۶۰ درصد ظرفیت زراعی) و T۴ (۴۰ درصد ظرفیت زراعی) بودند. صفات اندازه‌گیری‌شده شامل ارتفاع بوته، طول گل­آذین، تعداد برگ در بوته، قطر گل، عملکرد گل، محتوی رطوبت نسبی برگ، پرولین، کلروفیل، فنل کل، فلاونوئید و فعالیت آنتی­اکسیدانی بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تنش کمبود آب به غیر از صفات تعداد برگ و فعالیت آنتی­اکسیدانی بر سایر صفات مورد مطالعه تأثیر معنی‌داری داشت (۰۵/۰> P). با افزایش شدت تنش خشکی ویژگی‌های مورفولوژی، عملکرد گل، محتوی رطوبت نسبی برگ و کلروفیل a و b کاهش و میزان پرولین و فنل کل افزایش یافت. بیشترین (۹۹/۹) و کمترین (۹۱/۹) میلی­گرم کوئرسیتین/گرم وزن خشک) میزان فلاونوئید کل به ترتیب مربوط به تیمار T۱ و T۴ بود. بیشترین تجمع فنل کل به میزان ۰۱/۲۸ (میلی­گرم گالیک اسید/ گرم وزن خشک) مربوط به تیمار T۴ و کمترین میزان مربوط به تیمار T۱ و به میزان ۴۷/۲۷ میلی­گرم گالیک اسید/ گرم وزن خشک بود.