علی قنبری، محمد رضا عظیمی، علیرضا رفیعی، پوریا بی پروا، محمد علی ابراهیم زاده،
جلد ۹، شماره ۳۹ - ( جلد ۹ شماره ۳۹- آذر و دی ۱۳۹۹ )
چکیده
گیاه علف مار (Capparis spinosa) یکی از گیاهان دارویی ارزشمندی است که در موقعیتهای اکولوژیکی وسیعی قابلیت رشد دارد. به منظور بررسی تأثیر اقلیم روی ترکیبات فیزیولوژیکی این گیاه، نمونههای گیاهی در اواخر تابستان با سه تکرار از مناطق کوهستانی شهرستان آمل (نمارستاق، دلارستاق و بهرستاق) در چهار ارتفاع جمعآوری شدند که دارای اختلاف ۱۵۰ متری از یکدیگر بودند (کمترین ارتفاع ۸۵۰ متر). برخی صفات فیزیولوژیکی برگ و میوه اندازهگیری و به صورت تجزیه مرکب در قالب طرح کاملاً تصادفی بررسی گردید. نتایج نشان داد تمامی صفات اندازهگیری شده تحت تأثیر اقلیم قرار داشت و از نظر آماری معنیدار بودند، به نحوی که بیشترین میزان کلروفیلa ، کلروفیلb ، کاروتنوئید، ویتامین C، فنول، آنتوسیانین، آنتیاکسیدان در ارتفاع ۱۶۵۰ متری منطقه بهرستاق به ترتیب با ۷۵/۶، ۵۶/۱۰، ۵۹/۳، ۶۰/۱۵، ۶۶/۲۴ میلیگرم بر گرم وزن تر، ۰۵/۲ میکرومول بر گرم وزن تر و ۷۸/۸۱ درصد مهارکنندگی رادیکال آزاد بدست آمد و کمترین میزان آنها در ارتفاع ۸۵۰ متری منطقه نمارستاق مشاهده شد. شیب رگرسیون نیز رابطه معنیدار صفات با منطقه و ارتفاع را ثابت کرد و ظرفیت آنتیاکسیدانی که مهمترین ویژگی دارویی این گیاه میباشد به همراه کلروفیل a بالاترین رابطه معنیداری را با منطقه و ارتفاع به خود اختصاص دادند (r² = ۰,۹۳). همچنین تجزیه ضرایب همبستگی ساده پیرسون اثر مثبت و معنیداری را بین صفات نشان داد. در مجموع مقدار ترکیبات فیزیولوژیکی اندازهگیری شده که اثرات دارویی دارند با افزایش ارتفاع از سطح دریا افزایش یافت بنابراین میتوان در مناطق مرتفع کشت برخی گیاهان دارویی نزدیک به این خانواده را توسعه داد.
