زهرا سلیمان نژاد، ، احمد عبدلزاده، حمیدرضا صادقیپور،
جلد ۱، شماره ۱ - ( ۹-۱۳۹۱ )
چکیده
چکیده:
شوری یکی از مهمترین عوامل محیطی محدود کننده رشد و تولید محصول در گیاهان می‌باشد. گیاه Puccinellia
distans گیاهی مرتعی، چند ساله و مقاوم به
شوری است. اثرات شوری ناشی از کلرید سدیم بر رشد و میزان اسمولیت‌ها و
ترکیبات دیواره سلولی گیاه Puccinellia distans موضوع
این پژوهش است. گیاهان در گلخانه در محیط کشت هیدروپونیک با محلول غذایی هوگلند
رشد داده شدند. تیمارهای شوری شامل دو سطح صفر و ۲۰۰ میلی‌مولار کلرید سدیم بود.
گیاهان قبل از رسیدن به مرحله زایشی برداشت شدند. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار
شوری منجر به کاهش معنی‌دار صفات رشد نظیر، وزن تر بخش هوایی و کل، وزن خشک ریشه،
بخش هوایی و کل، میزان آب نسبی و تعداد برگ گیاه گردید. شوری سبب افزایش میزان سدیم و
کاهش میزان پتاسیم در بخش هوایی و ریشه گیاهان شد و میزان نشت الکترولیت‌ها را در
بخش هوایی افزایش داد. شوری سبب افزایش معنی‌دار قندهای محلول و فنل در ریشه گیاه گردید،
اما در بخش هوایی تأثیر معنی‌داری نداشت. همچنین شوری به صورت معنی‌داری میزان اسیدآمینه کل، پرولین و سلولز بخش هوایی و ریشه و پروتئین‌های محلول و
لیگنین بخش هوایی گیاه را افزایش داد. این نتایج نشان می‌دهد، احتمالاً کاهش آب در گیاه منجر به فعالیت
گیاه برای تنظیم اسمزی با افزایش اسمولیت‌ها گردید، اما این امر برای حفظ میزان آب
نسبی کافی نبود. در
نتیجه کمبود آب
همراه با سمیت یونی منجر به کاهش رشد گیاهان شده است.
.
روزبه فرهودی،
جلد ۱، شماره ۱ - ( ۹-۱۳۹۱ )
چکیده
چکیده:
این آزمایش به منظور بررسی واکنش جوانه‌زنی و رشد گیاهچه ارقام کلزا به تنش شوری به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار انجام شد. فاکتور اول شامل شش رقم کلزا (فورنکس، آلیس، اورینت، کنسول، اکامر و اکاپی) و فاکتور دوم چهار سطح شوری صفر، ۴۰، ۸۰ و ۱۲۰ میلی‌مولار نمک NaCl بود. نتایج نشان داد که تنش شوری سبب کاهش درصد جوانه‌زنی بذر، شاخص بنیه گیاهچه، فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز و وزن تر گیاهچه ارقام کلزا شد، اما میانگین زمان جوانه‌زنی، غلظت مالون دیآلدهید و نشت پذیری غشا سلولی تحت تاثیر شوری افزایش یافت. در بالاترین سطح تنش شوری ارقام اورینت و فورنکس در مقایسه با سایر ارقام بیشترین درصد جوانه زنی (به ترتیب ۸۴ و ۸۰ درصد)، فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز (به ترتیب ۳/۹ و ۴/۹ نانومول بر بذر در دقیقه) و وزن تر گیاهچه (به ترتیب ۹۵/۰ و ۷/۰ میلی‌گرم) را داشتند و نشت پذیری غشا سلولی در این ارقام کمتر از سایر ارقام بود )به ترتیب ۳۰ و ۲۳ درصد). همبستگی مثبت و معنی داری بین وزن گیاهجه و فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز مشاهده شد، اما همبستگی میان وزن گیاهچه با با نشت پذیری غشا سلولی و غلظت مالون دی آلدهید منفی بود. نتایج این آزمایش نشان داد تنش شوری با تخریب غشا سلولی و اختلال در فعالیت آنزیم آلفا آمیلاز سبب کاهش جوانه زنی و رشد گیاهچه کلزا شد و ارقام اکامر و اکاپی حساس‌تر از سایر ارقام بودند.
بتول کرامت، فاطمه دانشمند،
جلد ۱، شماره ۱ - ( ۹-۱۳۹۱ )
چکیده
چکیده:
جاسمونیک اسید و متیل استر آن، متیل جاسمونات از تنظیم کنندگان رشد گیاهی می باشند که بر بسیاری از فرآیندهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی گیاه تأثیر می‌گذارند. در این مطالعه تأثیر غلظتهای متفاوت متیل جاسمونات (۰، ۱، ۱۰، ۱۰۰ و ۵۰۰ میکرومولار) بر روی رشد و برخی از پاسخ های فیزیولوژیکی و آنتی اکسیدانی گیاه سویا (Glycine max L.) مورد مطالعه قرار گرفت. تیمار گیاهچههای سویا با متیل جاسمونات با غلظتهای ۱ و۱۰ میکرومولار موجب بهبود رشد و افزایش رنگیزه‌های فتوسنتزی و کاهش پراکسیداسیون لیپیدها گردید. در حالیکه متیل جاسمونات در غلظتهای ۱۰۰ و ۵۰۰ میکرومولار موجب کاهش رشد، کاهش رنگیزه‌های فتوسنتزی و افزایش پراکسیداسیون لیپیدها گردید. همه غلظتهای متیل جاسمونات موجب افزایش فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، آسکوربات پراکسیداز، کاتالاز و پراکسیداز و افزایش مقدار مخزن آسکوربات، ترکیبات فنلی و آنتوسیانین شدند. نتایج این مطالعه نشان داد که متیل جاسمونات در غلظتهای کم با افزایش توان دفاع آنتی اکسیدانی و کاهش تنش اکسیداتیو موجب بهبود رشد گیاهان سویا شد، در حالیکه غلظتهای بالای متیل جاسمونات خود موجب افزایش پراکسیداسیون لیپیدی و کاهش رشد گیاهان گردید، به‌طوری‌که افزایش توان آنتی اکسیدانی گیاه نیز موجب کاهش تنش اکسیداتیو و بهبود پارامترهای رشد نگردید.
هدایت اله کریم‌زاده سورشجانی، ، یحیی امام، سعید موری،
جلد ۱، شماره ۱ - ( ۹-۱۳۹۱ )
چکیده
چکیده:
عملکرد دانه گندم در اکثر مناطق زراعی ایران در نتیجه بروز تنش خشکی پس از گلدهی کاهش می‌یابد. به منظور بررسی اثر قطع آبیاری بر عملکرد، اجزای عملکرد و دمای سایه‌انداز ارقام گندم نان پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در سال‌های زراعی ۸۹-۱۳۸۸ و ۹۰-۱۳۸۹ طراحی و اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار بود. عامل اصلی رژیم آبیاری (آبیاری معمولی و قطع آبیاری بعد از گلدهی) و عامل فرعی ارقام گندم نان (چهل رقم) بود. نتایج نشان داد که قطع آبیاری باعث کاهش معنی‌دار عملکرد دانه، تعداد دانه در واحد سطح، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، شاخص افت دمای سایه انداز گیاهی، آهنگ تجمع عملکرد بیولوژیک، سرعت تولید عملکرد دانه و سرعت پر شدن دانه شد. در شرایط آبیاری معمولی بیشترین عملکرد دانه از ارقام شیرودی (۸۸۶۴ کیلوگرم در هکتار)، نوید (۸۴۴۰ کیلوگرم در هکتار) و کرج-۲ (۸۴۰۳ کیلوگرم در هکتار) و در شرایط قطع آبیاری بیشترین عملکرد دانه در ارقام مغان-۲ (۴۴۴۵ کیلوگرم در هکتار) و عدل (۴۱۷۹کیلوگرم در هکتار) مشاهده شد. وجود همبستگی مثبت و معنی‌دار بین عملکرد دانه و شاخص افت دمای سایه انداز گیاهی در هر دو شرایط رطوبتی، حاکی از آن است که این شاخص، شاخص مناسبی برای شناسایی ارقام مقاوم به خشکی آخر فصل می‌باشد.
فاطمه دانشمند، محمدجواد روین، بتول کرامت، نغمه مومنی،
جلد ۱، شماره ۱ - ( ۹-۱۳۹۱ )
چکیده
چکیده:
برای بررسی اثرات تنش شوری و سالیسیلیک اسید بر جوانه‌زنی بذر و رشد گیاهان ذرت در مزرعه، آزمایشی در سال ۱۳۸۹ در شهرستان کرمان انجام شد. در آزمایش جوانه زنی تیمار سالیسیلیک اسید شامل شاهد خشک، خیساندن بذر در آب، خیساندن بذر در محلول ۱/۰ و ۲/۰میلی مولار سالیسیلیک اسید برای ۲۴ ساعت و تنش شوری در سه سطح (صفر، ۴۰ و ۸۰ میلی مولار کلرید سدیم) بود. درصد جوانه زنی، سرعت‌جوانه زنی، متوسط زمان جوانه زنی، ضریب یکنواختی جوانه زنی، طول ساقه چه و ریشه چه و وزن خشک گیاهچه تحت تاثیر شوری قرار گرفتند. تیمارهای سالیسیلیک اسید به خصوص غلظت ۱/۰ میلی مولار باعث افزایش معنی‌داری در کلیه صفات جوانه زنی و کاهش متوسط زمان جوانه زنی گردید. آزمایش مزرعه‌ای با خیساندن بذر در غلظت ۱/۰میلی مولار سالیسیلیک اسید انجام شد. در شرایط مزرعه‌ای با شوری خاک در حد ۴۰ میلی مولار نمک، سالیسیلیک اسید موجب افزایش طول بلال، عملکرد دانه، وزن هزار دانه، وزن تر و خشک علوفه، مقدار کلروفیل، محتوای نسبی آب، کارایی مصرف آب، شاخص پایداری غشا و مقدار پتاسیم و کاهش مقدار سدیم گردید. نتایج نشان داد که پیش تیمار با سالیسیلیک اسید می‌تواند به صورت تجارتی برای بهبود پارامترهای جوانه زنی، رشد و تولید محصول علوفه و دانه در شرایط تنش شوری در گیاه ذرت مورد استفاده قرار گیرد.
سيد محمدرضا احتشامی، آرش تهرانی عارف ، بصیر صمدی،
جلد ۱، شماره ۱ - ( ۹-۱۳۹۱ )
چکیده
چکیده:
این تحقیق به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد کمی و کیفی ۵ رقم کلزا در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان تهران در سال زراعی ۸۹-۱۳۸۸ اجرا شد. آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۴ تکرار اجرا گردید. تاریخ کاشت در چهار سطح شامل ۲۰ شهریور، ۵ مهر، ۲۰ مهر (عرف منطقه) و ۵ آبان به عنوان کرت اصلی و ۵ رقم کلزا شامل هایولا ۴۰۱، اکاپی، ساری گل، زرفام و RGS۰۰۳ در کرت‌های فرعی مورد مقایسه قرار گرفتند. در این آزمایش صفاتی چون تعداد خورجین در ساقه اصلی و فرعی، عملکرد دانه، تعداد دانه در خورجین، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد روغن، عملکرد روغن و شاخص برداشت مورد ارزیابی قرار گرفتند. تاریخ کاشت بر تمامی صفات به جز تعداد خورجین در ساقه فرعی و شاخص برداشت اثر معنی‌داری داشت. اثر رقم نیز بر تمام صفات به جز وزن هزار دانه، شاخص برداشت و تعداد ساقه فرعی معنی‌دار بود. نتایج نشان داد که با تأخیر در کاشت، کلیه صفات به جز تعداد دانه در خورجین به طور معنی‌داری کاهش می‌یابد. در بین ارقام مورد بررسی رقم RGS۰۰۳ بیشترین و رقم هایولا ۴۰۱ کمترین عملکرد دانه را داشتند. نتایج نشان داد که مناسب‌ترین رقم و تاریخ کاشت در کشت پائیزه کلزا در منطقه ورامین به ترتیب رقم RGS۰۰۳ و ۲۰ شهریور می‌باشد.
معصومه علی پور، ساسان محسن زاده،
جلد ۱، شماره ۱ - ( ۹-۱۳۹۱ )
چکیده
چکیده:
در این پژوهش تاثیر مقادیر مختلف کودهای نیتروژنی آمونیوم نیترات (۰، ۱۵/۰، ۲۹/۰، ۴۳/۰، ۵۷/۰، و ۷۱/۰ گرم بر گلدان) و اوره (۰، ۱۱/۰، ۲۲/۰، ۳۳/۰، ۴۳/۰، و ۵۳/۰ گرم بر گلدان) بر وزن تر، رنگیزه های فتوسنتزی و محتوای پرولین گیاهچه های آلوئه ورا در محیط کشت گلدان بررسی شد. نتایج نشان داد که مقادیر ۲۹/۰، ۴۳/۰، ۵۷/۰ گرم در گلدان آمونیوم نیترات و مقدار ۲۲/۰ گرم در گلدان اوره موجب افزایش معنی دار وزن تر گیاهچه نسبت به شاهد گردید. مقدار ۲۹/۰ گرم در گلدان آمونیوم نیترات باعث افزایش کلروفیل aشد و مقادیر ۱۵/۰، ۲۹/۰، ۴۳/۰، ۵۷/۰ و ۷۱/۰ گرم در گلدان آمونیوم نیترات موجب افزایش کلروفیل b و همچنین کاروتنوئید نسبت به شاهد گردید. اوره باعث ایجاد تغییر معنی‌داری در میزان کلروفیل a و b نگردید، ولی در میزان کاروتنوئید نسبت به شاهد افزایش معنی‌داری ایجاد کرد. محتوای پرولین آزاد تحت تاثیر مقادیر آمونیوم نیترات تغییری نشان نداد. در حالی که با افزایش مقادیر اوره، محتوای پرولین به طور معنی‌داری افزایش یافت. با توجه به نتایج این آزمایش، مقدار کود آمونیوم نیترات و اوره مناسب جهت رشد بیشتر گیاهچه آلوئه ورا پس از معادل‌سازی به ترتیب تقریبا ۳۰۰ و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار توصیه می شود. این مقادیر با توجه به مقدار نیتروژن موجود در کود نیترات آمونیوم (۳۵ درصد) و اوره (۴۶ درصد) تقریبا معادل ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار نیتروژن می باشد.
فاطمه سالاری، حکیمه منصوری،
جلد ۱، شماره ۲ - ( ۱۰-۱۳۹۱ )
چکیده
(Cannabis sativa L.) در مرحله‌ی رویشی
فاطمه سالاری۱ * و حکیمه منصوری۱
۱ گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید باهنر کرمان
چکیده:
در این مطالعه ما به بررسی اثر جاسمونیک اسید بر ترکیبات ترپنوئیدی مشتق شده از مسیر پلاستیدی سنتز ترپنوئید‌ها در گیاه شاهدانه با نام علمی Cannabis sativa L. که در مرحله رویشی بررسی گردید، پرداختیم. غلظتهای ۱، ۵، ۱۰ و ۱۰۰ میکرومولار جاسمونیک اسید برای تیمار‌دهی گیاهان استفاده شد. تیمارهای جاسمونیک اسید منجر به افزایش محتوی کلروفیل a و کلروفیل کل در مقایسه با گیاهان کنترل شد. اما محتوی کلروفیل b فقط در تیمار ۵ میکرومولار افزایش یافت. همچنین محتوی کاروتنوئیدها در همه‌ی تیمارها نسبت به گیاهان کنترل افزایش یافت و بین تیمارهای مختلف تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. مقدار α-توکوفرول هم تحت تأثیر تیمارهای ۱۰ و ۱۰۰ میکرومولار افزایش یافت. تیمارهای ۱و ۵ میکرومولار جاسمونیک اسید باعث افزایش سطح تتراهیدروکانابینول (Δ۹- Tetrahydrocannabinol) (مهمترین ترکیب دارویی این گیاه) شد که این افزایش سطح در تیمار ۵ میکرومولار مؤثرتر از تیمار ۱ میکرومولار بود. سطح کانابیدیول Cannabidiol در همه گیاهان تیمار شده کاهش یافت. نسبت THC/CBD در گیاهان شاهد حدود ۰,۴ بود که این نسبت در تیمارهای ۱ و ۵ میکرومولار افزایش یافت و به حدود ۱۴.۵۸ و ۱۵ رسید. نتایج نشان می‌دهد که جاسمونیک اسید انباشت ترپنوئد‌های اولیه و ثانویه را در کلروپلاست تحریک می‌کند.
سيد محمدرضا احتشامی، زهرا امین‌دلدار،
جلد ۱، شماره ۲ - ( ۱۰-۱۳۹۱ )
چکیده
چکیده:
به منظور بررسی تأثیر سویه‌های مختلف سودوموناس بر کارائی جذب عناصر غذائی و عملکرد برنج، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در ۴ تکرار در سال زراعی ۸۹-۱۳۸۸ در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت به اجرا درآمد. عامل رقم در ۲ سطح (هاشمی و خزر) و تلقیح بذر با باکتری Pesuodomonas fluorescens در هشت سطح (سویه های ۹۳، ۱۰۳، ۱۳۶، ۴، ۱۶۸، ۱۶۹ و ۱۷۷ به همراه شاهد (بدون باکتری)) در نظر گرفته شدند. صفت‌های مورد مطالعه عبارت بودند از: کارایی مصرف نیتروژن، کارایی مصرف فسفر، کارایی مصرف پتاسیم، شاخص برداشت فسفر، کارایی بازیافت ظاهری نیتروژن و فسفر، کارایی فیزیولوژیک نیتروژن و فسفر، کارایی زراعی نیتروژن و فسفر، عملکرد و اجزای عملکرد (تعداد دانه در خوشه، تعداد خوشه در بوته و وزن هزار دانه). در این آزمایش اثر باکتری بر اکثر صفت‌های مورد مطالعه معنی‌دار بود. نتایج آزمایش نشان‌دهنده تأثیر باکتری‌ها بر روی رقم بود، به طوری‌که در اکثر ویژگی‌های مورد مطالعه، رقم خزر نسبت به رقم هاشمی واکنش بهتری نشان داد. بین سویه‌های مختلف باکتری، تیمار تلقیح بذر با سویه ۱۶۸ نسبت به بقیه سویه‌ها اثر معنی‌داری بر صفت‌های مورد ارزیابی داشت. یافته‌های این تحقیق نشان داد که باکتری‌های محرک رشد به دلیل تأثیر بر افزایش رشد و جذب عناصر غذایی به‌ویژه فسفر و نیز افزایش حلالیت یون‌ها از طریق افزایش فعالیت آنزیم‌ها و افزایش تولید هورمون‌های رشد می‌توانند منجر به افزایش عملکرد گیاه شوند.
رزیتا کبیری ، فاطمه نصیبی، حسن فرح بخش،
جلد ۲، شماره ۳ - ( ۳-۱۳۹۲ )
چکیده
به ترتیب ۱گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، ۲گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، ۳ گروه گیاهان دارویی، پژوهشکده باغبانی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
(تاریخ دریافت: ۱۰/۰۷/۱۳۹۱ ؛ تاریخ پذیرش: ۲۸/۰۱/۱۳۹۲)
چکیده:
تنش خشکی یکی از مهمترین تنش‌هایی است که از رشد گیاهان ممانعت نموده و با ایجاد اختلال در تعادل بین تولید گونه‌های فعال اکسیژن و فعالیت‌های دفاعی آنتی اکسیدان گیاه، ایجاد تنش اکسیداتیو می‌کند. ارزیابی تحمل به خشکی گیاهان دارویی به منظور کشت در مناطق خشک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این پژوهش پارامترهای اکسیداتیو ناشی از تنش خشکی ایجاد شده با غلظتهای مختلف پلی اتیلن گلیکول در گیاه سیاهدانه مورد بررسی قرار گرفت. به منظور کنترل شرایط آزمایشی از جمله جلوگیری از اثرات سایر فاکتورها نظیر مسائل تغذیه‌ای خاک، از محیط کشت هیدروپونیک استفاده گردید. در این مطالعه تنش خشکی به میزان معنی‌داری محتوی پراکسید هیدروژن ، پراکسیداسیون لیپیدهای غشاء و فعالیت آنزیم لیپواکسیژناز را افزایش داد که این نتایج نشان دهنده تنش اکسیداتیو القا شده توسط خشکی در گیاه سیاهدانه است. بررسی مکانیسم‌های دفاعی، از طریق اندازه‌گیری فعالیت آنزیم‌های آنتی اکسیدان نشان داد که تنش خشکی فعالیت آنزیم‌های آسکوربات پراکسیداز، گایاکول پراکسیداز و کاتالاز را افزایش داد. اگرچه افزایش شدت خشکی تأثیر معنی‌داری بر افزایش فعالیت کاتالاز و گایاکول پراکسیداز تحت تنش خشکی نداشت. در این بررسی به نظر می‌رسد افزایش معنی‌دار مقدار پرولین احتمالاً هم به خاصیت اسمولیتی و هم به خاصیت آنتی اکسیدانی آن مربوط باشد. افزایش پراکسیداسیون لیپیدهای غشا و مقدار پراکسید هیدروژن در شرایط تنش خشکی، نشان داد که جاروب کردن و خاموش نمودن رادیکال‌های آزاد اکسیژن خارج از توان گیاه بوده است و القاء مکانیسم‌های دفاعی گیاه در مقابل صدمات اکسیداتیو موثر نبوده است. بنابراین کاربرد ترکیبات حفاظتی برون‌زا می‌تواند ظرفیت آنتی اکسیدانی این گیاه را در برابر شرایط تنش افزایش دهد.
رویا رضوی زاده، مهری عموبیگی،
جلد ۲، شماره ۳ - ( ۳-۱۳۹۲ )
چکیده
۱گروه زیست شناسی، دانشگاه پیام نور، صندوق پستی۳۶۹۷-۱۹۳۹۵، تهران- ایران
(تاریخ دریافت: ۲۱/۰۹/۱۳۹۱ ؛ تاریخ پذیرش: ۱۴/۱۱/۱۳۹۱ )
چکیده:
تنش خشکی به عنوان یک عامل محدود کننده تولیدات گیاهی است. جهت به حداقل رساندن اثرات سوء این تنش ترکیبات متعددی مورد استفاده قرار گرفته است. در این پژوهش اثر پاکلوبوترازول به عنوان یک تنظیم کننده تریازولی بر پارامترهای مورفولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهچههای کلزا تحت تنش خشکی در شرایط کشت درون شیشه بررسی شده است. بذرهای گیاه کلزا پس از ضدعفونی، در محیط کشت MS حاوی غلظتهای صفر، ۴ و ۸ درصد وزنی مانیتول (سطوح مختلف خشکی) و غلظتهای صفر، ۱۰ و ۲۰ ppm پاکلوبوترازول کشت گردیدند. همچنین جداکشت‌های ساقه گیاهچههای کلزای حاصل از کشت بذر در محیطهای کشت MS حاوی هورمون‌های ریشه‌زایی و کالوس‌زایی به همراه مانیتول (۰، ۴ و ۸%) و پاکلوبوترازول (۰ و ۱۰ ppm ) کشت گردید. نتایج به دست آمده پس از ۴ هفته نشان داد طول اندام هوایی و ریشه، وزن خشک ریشه و اندام هوایی، مقدار کلروفیل a، کلروفیل کل، کاروتنوئیدها، درصد ریشه‌زایی، درصد کالوس‌زایی و وزن‌تر کالوس‌ها در تنش خشکی کاهش معنی‌داری داشته است، در حالی که مقدار پراکسیداسیون لیپید و قندهای احیا کننده و پرولین تحت تنش خشکی افزایش یافت. کاهش میزان پراکسیداسیون لیپید و افزایش طول و وزن ریشه و اندام هوایی، قندهای احیاءکننده، پرولین، رنگیزه‌های فتوسنتزی و پروتئین در گیاهچه‌هایی که به طور توأم با پاکلوبوترازول و تنش خشکی تیمار شده بودند، نسبت به گیاهجه‌هایی که فقط در معرض تنش خشکی بودند؛ احتمالا نشان دهنده کاهش خسارت ناشی از تنش خشکی در این گیاهچهها است. بنابراین پاکلوبوترازول به ویژه در غلظت ۱۰ ppm در رفع آسیب‌های حاصل از تنش در گیاهچه کلزا موثرتر بود.
یحیی امام، هدایت الله کریم زاده سورشجانی، سعید موری ، کبری مقصودی،
جلد ۲، شماره ۳ - ( ۳-۱۳۹۲ )
چکیده
گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
(تاریخ دریافت مقاله: ۱۳/۰۶/۱۳۹۱ ؛ تاریخ پذیرش نهایی: ۱۴/۰۲/۱۳۹۲)
چکیده:
به منظور بررسی برخی ویژگی‌های بیوشیمیایی یک رقم گندم نان (شیراز) و یک رقم گندم دوروم (یاواروس) به تنش خشکی آخر فصل و سطوح مختلف تنظیم کننده‌های اکسین و سیتوکینین، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در سال زراعی ۹۰-۱۳۸۹ به صورت اسپلیت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۳ تکرار اجرا شد. عامل اصلی آبیاری (آبیاری معمول و قطع آبیاری از مرحله گلدهی تا آخر فصل رشد)، عامل فرعی ارقام گندم و عامل فرعی فرعی ضرب سطوح مختلف اکسین (۰، ۲۰ و۴۰ میلی‌گرم در لیتر) و سیتوکینین (۰، ۵۰ و ۷۰ میکرومولار) بود. نتایج نشان داد که میزان پرولین و کاتالاز برگ پرچم در شرایط قطع آبیاری، با سپری شدن زمان بعد از گلدهی، به صورت خطی افزایش یافت و این در حالی بود که میزان پرولین و کاتالاز در شرایط آبیاری معمول در دوره بعد از گلدهی تغییر محسوسی نشان نداد. بعلاوه، در شرایط قطع آبیاری میزان پرولین در رقم یاواروس به صورت معنی‌داری بیشتر از رقم شیراز بود. در بین غلظتهای سیتوکینین بیشترین میزان کاتالاز در شرایط شاهد به دست آمد. همچنین با افزایش غلظت سیتوکینین مصرفی مقدار کاتالاز، در شرایط تنش خشکی کاهش یافت. میزان پراکسیداز نیز در شرایط قطع آبیاری بیشتر بود و با گذشت زمان، بعد از اعمال تیمار آبیاری، با افزایش همراه بود. میزان کلروفیل a،b و کل و کاروتنوئید نیز در شرایط تنش خشکی، بیشتر از آبیاری معمول بود. درک عمیق پاسخ های بیوشیمیایی ارقام گندم به تنش خشکی آخر فصل و برهمکنش آنها با تنظیم کننده‌های رشد، نیازمند پژوهش‌های تکمیلی است.
لطیفه پوراکبر، مهدی عابدزاده،
جلد ۲، شماره ۵ - ( ۹-۱۳۹۲ )
چکیده
اث اثرات ناشی از کاهش لایه اوزون و افزایش اشعه فرابنفش امروزه توسط بسیاری از محققان مورد بررسی قرار گرفته است. هدف این مطالعه بررسی تاثیر پرتوهای UV-B و UV-C بر روی گیاه بادرنجبویه (Melissa Officinalis L.) و تاثیر سالیسیلیک اسید در کاهش اثرات زیانبار این پرتوها بر روی این گیاه بود. گیاهان بادرنجبویه به مدت ۶۰ روز کشت شدند. تیمار فرابنفش بعد از مرحله ۶ برگی اعمال گردید و پرتو UV-B به مدت ۱۵ روز به صورت یک روز در میان و هر بار به مدت ۲۰ دقیقه و پرتو UV-C به مدت ۱۵ روز و به صورت یک روز در میان و هر بار به مدت ۸ دقیقه اعمال گردید. اسید سالیسیلیک نیز بعد از مرحله ۶ برگی با غلظت ۱ میلی‌مول به مدت یک هفته بر روی گیاهان پاشیده شد. نتایج نشان داد که پرتوهای UV-B و UV-C باعث کاهش وزن تر و خشک، رشد طولی ریشه و اندام هوایی شد. این پرتوها همچنین میزان رنگیزه‌های فتوسنتزی (کلروفیل a، کلروفیل b و کاروتنوئید) میزان قندها و پروتیئن‌های محلول را کاهش دادند. میزان مالون-دی‌آلدئید و فنیل‌آلانین-آمونیا‌لیاز و ترکیبات جاذب UV نیز تحت تاثیر پرتوهای UV-B و UV-C افزایش نشان داد. بررسی نتایج نشان داد تیمار با سالیسیلیک اسید باعث کاهش آسیب‌های وارده به گیاه شد که در اثر پرتوهای UV-B و UV-C به وجود آمده بودند و توانست فاکتورهایی که تحت تابش‌های فرابنفش تغییر یافته بودند را جبران کنند.
فاطمه پیرنجم الدین، محمد مهدی مجیدی، راضیه کیانی،
جلد ۲، شماره ۵ - ( ۹-۱۳۹۲ )
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر برخی خصوصیات سیستم ریشه‌ای و عملکرد علوفه در فسکیوی بلند در سال زراعی ۱۳۹۰-۱۳۸۹ در مزرعه داخلی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. تعداد ۱۲ ژنوتیپ فسکیوی بلند در سه سطح تنش خشکی (شاهد، تنش متوسط و شدید) بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار بررسی شدند. کلونی ژنوتیپها در گلدان‌هایی با ارتفاع ۶۰ سانتی‌متر و قطر ۱۲ سانتی‌متر کشت گردید. پس از اعمال تیمارها صفات ریشه در دو عمق ۳۰-۰ و ۶۰-۳۰ سانتی‌متر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی، ژنوتیپ و اثر متقابل آنها برای تمام صفات اندازه‌گیری شده، معنی‌دار بود. تنش خشکی متوسط، وزن خشک ریشه را به‌طور معنی‌داری افزایش داد، لیکن در شرایط تنش شدید این صفت تغییر معنی‌داری نسبت به شاهد نداشت. با افزایش شدت تنش خشکی نسبت ریشه به اندام هوایی در هر دو عمق افزایش معنی‌داری نشان داد، به‌طوری که در عمق ۳۰-۰ سانتی‌متر حدود ۳۰ درصد و در عمق ۶۰-۳۰ سانتی‌متر حدود ۵۴ درصد افزایش یافت. اثر تنش خشکی بر عملکرد علوفه خشک نیز معنی‌دار بود، به‌گونه‌ای که کاهش عملکرد از شاهد به تنش متوسط و شدید به ترتیب ۱۵ و۳۰ درصد بود. برخی ژنوتیپها نظیر P۲۱ (با منشأ اصفهان) علاوه بر عملکرد بالا از خصوصیات ریشه‌ای مطلوب در حالت تنش شدید نیز برخوردار بودند که می‌توانند برای مطالعات اصلاحی مورد استفاده قرار گیرند. .
فریبا امینی، فاطمه اعلم، علی اکبر رامین،
جلد ۲، شماره ۶ - ( ۱۲-۱۳۹۲ )
چکیده
تنش خشکی نه تنها رشد و نمو گیاهان را کاهش می‌دهد، بلکه موجب تغییر در مسیر برخی از فرآیندهای متابولیسمی نیز میگردد. این تغییرات می‌تواند گیاه را در مقابل استرس مقاوم سازد. در واقع سازش با خشکی به واکنشهایی نیاز دارد تا از طریق آن فرآیندهای متابولیسمی اولیه ادامه پیدا کند و گیاه را برای مقابله با آن آماده کند. معمولا در شرایط تنش خشکی تولید مواد مؤثره به دلیل جلوگیری از اکسیداسیون درون سلولی افزایش می‌یابد. در این آزمایش به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر تغییرات میزان ماده موثره گیاه ماریتیغال، پژوهشی به صورت گلدانی و مزرعه‌ای اجرا شد. آزمایش بخش اول در قالب طرح کامل تصادفی با ۴ سطح تنش خشکی (پتانسیل آب خاک ۳۳/۰-، ۴-، ۸- و ۱۲- بار) انجام شد. بخش دوم به صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۵ تیمار تنش خشکی (پتانسیل آب خاک ۳۳/۰-، ۴-، ۸- و ۱۲- و۱۵- بار) و هر یک شامل ۴ کرت اجرا گردید. بر اساس نتایج این آزمایش تحت تأثیر تنش خشکی میزان سیلیبین، سیلیمارین و درصد روغن بطور معنی‌داری تغییر نمود. در آزمایش گلدانی بیشترین میزان سیلیبین a، b و کل مربوط به تیمار پتانسیل آب خاک ۴- بار بود در حالی که در آزمایش مزرعه‌ای بیشترین میزان مربوط به تیمار ۱۲- بار بود. بیشترین میزان سیلیمارین و درصد روغن در هر دو آزمایش گلدانی و مزرعه‌ای مربوط به تیمار پتانسیل آب خاک ۴- بود. بنابراین بطور کلی میتوان عنوان کرد تیمار پتانسیل آب خاک ۴- بار بهترین تیمار تنش رطوبتی جهت افزایش مواد موثره گیاه ماریتیغال است و شرایط مزرعه‌ای و گلدانی در مقاومت این گیاه به تنش خشکی بیتاثیر بود
روح الله سعیدی ابواسحقی، علیرضا یدوی ، محسن موحدی دهنوی، حمید رضا بلوچی،
جلد ۳، شماره ۷ - ( ۶-۱۳۹۳ )
چکیده
یکی از آثار سوء تنش رطوبتی بر رشد و تولید گیاهان زراعی کاهش جذب عناصر ریز مغذی توسط ریشه گیاهان می باشد. لذا به منظور بررسی اثر محلول‌پاشی عناصر آهن و روی بر برخی صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک لوبیا قرمز (رقم اختر) تحت شرایط تنش رطوبتی این آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. آبیاری به عنوان کرت اصلی در سه سطح ( آبیاری پس از ۵۰، ۷۵ و ۱۰۰ میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر) و محلول‌پاشی عناصر ریزمغذی به عنوان کرت فرعی در چهار سطح ( محلول‌پاشی با آب (شاهد)، سولفات آهن، سولفات روی و ترکیب سولفات آهن و سولفات روی (هر کدام با غلظت سه در هزار)) به کار برده شدند. نتایج نشان داد تاخیر در آبیاری محتوای نسبی آب برگ، میزان کلروفیل، ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی و عملکرد دانه را کاهش و نشت الکترولیت‌ها، میزان پرولین و قندهای محلول برگ را نسبت به تیمار شاهد افزایش دادند. اثر تیمارهای محلول‌پاشی بر تمامی صفات مورد مطالعه بجز قندهای محلول برگ و ارتفاع بوته معنی‌دار شد. محلول‌پاشی آهن و روی به‌طور معنی‌داری محتوای آب نسبی برگ، میزان کلروفیل، تعداد شاخه جانبی و عملکرد دانه را افزایش و نشت الکترولیت‌ها و میزان پرولین در برگ را کاهش داد. با توجه به نتایج به‌دست آمده محلول‌پاشی با آهن و روی با بهبود خصوصیات فیزیولوژیک و ایجاد تحمل در گیاه باعث شد که گیاه دیرتر با شرایط تنش رطوبتی مواجه شده و در نتیجه عملکرد بهتری تولید کند..
بابک بحرینی نژاد، جمشید رزمجو،
جلد ۳، شماره ۷ - ( ۶-۱۳۹۳ )
چکیده
این مطالعه به منظور تعیین اثرات تنش رطوبتی بر شاخصهای رشد و خصوصیات فنولوژیکی گیاه دارویی آویشن کوهی Thymus kotschyanus طی دو سال زراعی ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ انجام شد. آزمایش با سه تیمار آبیاری شامل ۲۰، ۵۰ و ۸۰ درصد تخلیه آب قابل استفاده در خاک به ترتیب T۲۰، T۵۰ و T۸۰ و در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان به اجرا درآمد. تنش باعث کاهش معنی‌دار وزن خشک(DM)، سطح برگ(LAI)، سرعت رشد محصول(CGR) و میزان درجه روز-رشد(GDD) مورد نیاز تا تمامی مراحل فنولوژیک شد و تنها تاثیر ناچیز و غیر معنی داری بر سرعت اسیمیلاسیون خالص(NAR) و سرعت رشد نسبی(RGR) داشت. با افزایش شدت تنش از T۲۰ به T۸۰ متوسط DM به میزان ۶۰ درصد کاهش یافت. بیشترین مقادیر CGR، LAI و DM به ترتیب در مراحل آغاز غنچهدهی، ۵۰% و ۱۰۰% گلدهی مشاهده شد. تنش باعث گردید تا وقوع هریک از مراحل فنولوژیکی در تیمار تنش شدید بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ درجه روز-رشد زودتر از تیمار عدم تنش اتفاق افتد. مقادیر DM در سال دوم (۱۵۲ گرم در متر مربع) بیش از دو برابر سال اول (۶۷ گرم در متر مربع) بود. با توجه به نتایج بدست آمده برای دستیابی به بالاترین میزان تولید این گیاه در مزرعه شرایط بدون تنش رطوبتی و در مرحله ۱۰۰ درصد گلدهی توصیه میشود. همچنین پیشگیری از وقوع تنش در مرحله آغاز غنچهدهی بیشترین تاثیر را در افزایش سرعت رشد محصول و عملکرد این گیاه دارد.
پریسا کوباز، فائزه قناتی، دکتر قاسم حسینی سالکده، منظر حیدری، دکتر فواد مرادی، رئوفه آل بویه،
جلد ۳، شماره ۷ - ( ۶-۱۳۹۳ )
چکیده
پژوهش حاضربه منظور تعیین بنیادی بودن، مکانیسم و میزان تحمل به تنش خشکی در گیاهچههای ژنوتیپهای مختلف گندم انجام شد. در آزمایش اول٬ نحوه تاثیرگذاری تنش خشکی ایجاد شده با استفاده از پلی اتیلن گلیکول و مانیتول در غلظتهای مختلف مورد بررسی قرار گرفت و سپس به دلیل اعمال تنش خشکی ملایم توسط این محلولها، در بقیه آزمایشها از روش قطع آبیاری کامل استفاده گردید. نتایج آزمون تعیین تحمل گیاهچهها در سنین مختلف(۳،۴ و۷ روزه) نشان داد که چهار روزگی آستانه تحمل گیاهچه های گندم به تنش خشکی شدید می باشد و تمامی ژنوتیپها می توانند بیشتر از سه هفته تنش را به خوبی تحمل نموده و احیا شوند.بر اساس نتایج٬ ژنوتیپ مرودشت به عنوان یک ژنوتیپ ایرانی دارای تحمل بنیادی به تنش خشکی انتخاب شده و نتایج حاصل از اعمال تنش در زمانهای مختلف در آزمایش بعدی (۳۰-۱۰ روز) نشان داد که حتی طولانی ترین دوره تنش به خوبی توسط گیاهچه تحمل شده و مراحل رشد به خوبی ادامه دارد. این تحقیق همچنین افزایش میزان قندها در شرایط تنش و کاهش آنها در زمان آبیاری مجدد را نشان داد. استفاده از محیطهای مختلف (دارای محلول غذایی یا آب مقطر، با یا بدون بذر) در شرایط تنش خشکی نقش بذر در القای تحمل را نشان داد و بر لزوم اتصال گیاهچه به بذر برای بروز تحمل به خشکی تاکید کرد.
پوراندخت گلکار، لیلا کشاورز،
جلد ۳، شماره ۸ - ( ۸-۱۳۹۳ )
چکیده
به منظور برآورد کنترل ژنتیکی برخی ازصفات فیزیولوژیک در تنش خشکی، نتاج حاصل از تلاقی‌های دای آلل ۸ رقم گلرنگ زراعی در نسل F۲ به روش دو گریفینگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات اندازه گیری شده در این مطالعه شامل: شاخص کلروفیل، کلروفیلa، کلروفیل b، کاروتنوئید، سطح ویژه برگ، محتوای ازت برگ، محتوای نسبی آب و ارتفاع گیاهچه بود. ژنوتیپ های حاصل از تلاقی‌های دای آلل یکطرفه در نسل F۲ (۳۶ ژنوتیپ) بصورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با ۳ تکرار در شرایط گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. معنی‌دار بودن میانگین مربعات قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی (GCA) و قابلیت ترکیب‌پذیری خصوصی (SCA) (به جز شاخص کلروفیل) برای تمام صفات در تجزیه واریانس ژنتیکی، مبین اهمیت توام اثرات افزایشی و غیر افزایشی ژنها در کنترل ژنتیکی صفات بود. قابلیت توارث خصوصی پائین و مقدار بیشتر واریانس غالبیت در صفات ارزیابی شده بیانگر اهمیت بیشتر اثرات غالبیت در کنترل ژنتیکی این صفات بود. لذا به منظور بهبود این صفات میتوان از روش‌های مبتنی بر تولید هیبرید بهره جست.
حلیمه حسن پور، وحید نیکنام،
جلد ۳، شماره ۸ - ( ۸-۱۳۹۳ )
چکیده
تنش خشکی یکی از مهترین عوامل محیطی محدود کننده رشد و تولیدات گیاهی در اکثر نقاط دنیا از جمله ایران است. گیاهان با استراتژی‌های مختلف از جمله تغییر در متابولیسم آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان خود را با تنش‌های محیطی وفق می دهند. پونه معطر گیاهی است دارویی، معطر و متعلق به تیره نعناعیان بوده که به طور وسیعی در طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر رشد، فتوسنتز و فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان دو اندام ریشه و برگ، آزمایشی در شرایط کنترل شده گلخانه ای در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تیمار در مرحله گلدهی انجام شد. تنش خشکی در چهار سطح ظرفیت‌های مزرعه‌ای ۱۰۰، ۷۵، ۵۰ و ۲۵ درصد مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش خشکی منجر به کاهش معنی‌دار پارامترهای رشد، تولیدمثلی و فتوسنتزی شد. سطح فعالیت آنزیم‌های سوپراکسید دیسموتاز، پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز تحت تنش خشکی در هر دو اندام افزایش یافته و میزان افزایش در ریشه بالاتر از برگ ها بود. فعالیت آنزیم کاتالاز برخلاف سایر آنزیم های آنتی اکسیدان با افزایش سطح تنش خشکی کاهش یافته و بیشترین فعالیت این آنزیم در برگ‌ها مشاهده شد. بنظر می‌رسد گیاه پونه معطر با اختصاص کمتر کربن برای رشد، افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و تنظیم پراکنش آنزیم ها در اندام های مختلف می تواند تنش خشکی را تحمل نماید.
