فرآیند و کارکرد گیاهی

 در این تحقیق پاسخ­ به تنش­های اسمزی در  گیاه زنیان ((Carum copticum L.،  گیاهی متعلق به تیره چتریان و با خواص دارویی، مورد مطالعه قرار گرفت. به منظور بررسی اثرات تنش خشکی بر میزان رنگیزه­های فتوسنتزی، اسانس­، مکانیسم­های آنزیمی و غیر آنزیمی گیاهچه­ها و کالوس­های زنیان آزمایشی به صورت کنترل شده تحت شرایط این ویترو انجام گرفت. گیاهچه­­های زنیان در محیط کشت پایهMS شامل غلظت­های 0، 3 و  6% مانیتول و سوربیتول به طور جداگانه و کالوس­ها در محیط کشت پایه MS حاوی 0/25 mg.L^-1   هورمون 2و4 دی کلرو فنوکسی استیک اسید،   2 mg.L^-1  هورمون بنزیل آمینو پورین و سطوح مختلف مانیتول و سوربیتول (0، 3 و  6%) کشت داده شدند. سوربیتول و مانیتول هر دو باعث کاهش معنی­دار میزان رنگیز­ه­های فتوسنتزی، کاروتنوئید و افزایش معنی­دار محتوای فلاونوئید و آنتوسیانین شدند. این اثرات به طور قابل توجهی در گیاهان تحت تیمار مانیتول در مقایسه با آنهایی که تحت تیمار سوربیتول قرار داشتند شدیدتر بود. افزایش شدت تنش سبب افزایش مقدار ترکیبات فنلی در تمام نمونه­های مورد بررسی شد به غیر از گیاهچه­های تحت تیمار مانیتول که کاهش مقدار ترکیبات فنلی در برگ آن­ها مشاهده گردید. میزان فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز در تمام نمونه­های تحت تیمار خشکی کاهش یافت در حالیکه  فعالیت آنزیم کاتالاز به ویژه در نمونه­های تیمار شده با مانیتول به شدت افزایش نشان داد. در مقایسه با شاهد، افزایش تنش خشکی سبب افزایش فعالیت آنزیم سوپراکسید دیسموتاز گردید بجز در گیاهچه­های رشد یافته تحت تیمار مانیتول که در مقایسه با شاهد تفاوت معنی­داری نشان نداد. علاوه بر این تنش خشکی میزان مواد موثره اسانس را در گیاهچه­ها و کالوس­های زنیان تغییر داد. بررسی محتویات اسانس با استفاده از GC-MS نشان داد تیمول، گاما ترپینین و پاراسیمین از اجزای اصلی اسانس­ زنیان هستند و در شرایط تنش خشکی میزان ­آن­ها افزایش یافت. این ترکیبات در بسیاری از محصولات صنعتی و دارویی مورد نیاز می­باشند.