جلد 13، شماره 63 - ( جلد 13، شماره 63، آذر و دی 1403 )
جلد 13 شماره 63 صفحات 144-129 |
برگشت به فهرست نسخه ها
1- گروه مهندسی طبیعت دانشگاه اردکان، اردکان، یزد، ایران
2- گروه مهندسی طبیعت دانشگاه اردکان، اردکان، یزد، ایران ،A.R.Khavaninzadeh@gmail.com
3- مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، یاسوج، ایران
4- گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی دانشگاه یزد، یزد، ایران
2- گروه مهندسی طبیعت دانشگاه اردکان، اردکان، یزد، ایران ،
3- مرکز تحقیقات گیاهان دارویی، دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، یاسوج، ایران
4- گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی دانشگاه یزد، یزد، ایران
چکیده: (409 مشاهده)
گیاه سدابی جنوبی (Haplophyllum tuberculatum) از گیاهان دارویی با ارزش و حاوی ترکیبات شیمیایی گوناگون بوده که دارای مصارف مختلف دارویی و صنعتی است و در رویشگاه‌های مختلفی از ایران از جمله جنوب و غرب ایران رویش دارد. در پژوهش حاضر، اثر برخی فاکتورهای اکولوژیکی و فیزیوگرافی رویشگاه بر ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس و بازده اسانس در مراحل مختلف فنولوژی (رویشی و گلدهی) و در رویشگاه‌های مرتعی واقع در جنوب غرب ایران مورد بررسی قرار گرفت که برخی از این ترکیبات برای اولین بار گزارش می‌شود. جهت بررسی مواد تشکیل‌دهنده اسانس، اندام هوایی گیاه در مراحل مختلف فنولوژی به طور جداگانه جمع‌آوری و در شرایط سایه خشک گردید. اسانس‌گیری توسط دستگاه کلونجر انجام شد. با استفاده از دستگاه‌های کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی گازی متصلشده به طیفسنج جرمی (GC/MS)، ترکیبات شیمیایی اسانس تفکیک و شناسایی شدند. جهت تعیین ارتباط شباهت بین برخی عوامل محیطی و اسانس گونه‌ها از روش تجزیه مؤلفه‌های اصلی (PCA) و آنالیز خوشه‌ای به روش Wards استفاده شد. متغیرهای مورد استفاده شامل برخی ویژگی‌های خاک، اقلیم، ارتفاع و ترکیبات اسانس در مناطق مختلف است. بر اساس نتایج مجموعاً 38 نوع ترکیب شیمیایی آلی از اسانس گیاه در استان‌های خوزستان، بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد در مراحل مختلف فنولوژیک شناسایی شد. نتایج تجزیه مؤلفه‌های اصلی نشان داد ترکیب بتافلاندرن تحت تأثیر میزان ماده آلی خاک و ترکیب بورنیل استات تحت تأثیر عامل دمایی و روزهای یخبندان می‌باشد. مهمترین ترکیبات عمده اسانس شامل پی سیمن، بتافلاندرن، لینانول، بورنیل استات، ان هگزادکانوئیک اسید، (ای)نه‌اکتادکانوئیک اسید و ان‌پنتاکوزان شناسایی شدند. بیشترین درصد بازده اسانس مربوط به مرحله رویشی و در منطقه گچساران بود. ترکیبات آلی در مراحل زایشی بیشتر از مرحله رویشی بود و درصد ترکیبات عمده شناساییشده اسانس تفاوت‌های معنی‌داری در رویشگاه‌های مختلف نشان دادند. با توجه به نتایج مناسبترین مناطق رویشگاهی با بازده و کیفیت اسانس به ترتیب در منطقه گچساران و رامهرمز است و عوامل محیطی نظیر ماده آلی خاک و تنش دمایی در ترکیبات اسانس نقش مهمی در مناطق مورد مطالعه دارند. لذا این دو رویشگاه به عنوان رویشگاه‌های با شرایط رویشی مناسبتر میتواند معرفی و برای انتخاب اکوتیپهای برتر و همچنین در برنامه‌های مدیریتی و اصلاح و تولیدات گیاهی استفاده شوند.
شماره‌ی مقاله: 8
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سایر موارد
دریافت: 1402/4/12 | پذیرش: 1403/4/4 | انتشار: 1403/10/4
دریافت: 1402/4/12 | پذیرش: 1403/4/4 | انتشار: 1403/10/4
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |