با توجه به پایین بودن کارآیی نیتروژن به دلیل هدررفت از طریق آبشویی که باعث آلودگی محیط زیست نیز می­شود، لازم است روش مدیریتی مناسب برای مصرف کود نیتروژن به منظور کاهش هدررفت از طریق آبشویی بکار برده شود. مریم­گلی یکی از مهم­ترین و اقتصادی­ترین گیاهان دارویی در بسیاری از کشور­های دنیا می­باشد. به منظور بررسی کاربرد زئولیت جهت بهبود رشد، عملکرد و افزایش کارآیی مصرف نیتروژن در گیاه دارویی مریم­­گلی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1397 اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل کود نیتروژن (از منبع اوره) در سه سطح (صفر، 75 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و زئولیت در دو سطح (بدون زئولیت و 10 تن زئولیت در هکتار) مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین میزان ارتفاع به میزان 90/19 سانتی­متر، تعداد شاخه جانبی به میزان 87/19 در هر بوته و سطح برگ 38/1 سانتی­متر مربع در تیمار کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و 10 تن در هکتار زئولیت مشاهده شد. کاربرد زئولیت توانست به افزایش عملکرد مریم­گلی توسط نیتروژن کمک کند، به طوری که بیشترین عملکرد تر و خشک شاخساره در تیمار کاربرد 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن و 10 تن در هکتار زئولیت به ترتیب به میزان 11144 و 2951 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. بیشترین میزان نیتروژن خاک و غلظت نیتروژن گیاه به میزان 14/0 و 82/2 درصد در تیمار کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 10 تن در هکتار زئولیت بدست آمد. بیشترین میزان جذب نیتروژن نیز به میزان 30/86 کیلوگرم در هکتار در تیمار کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 10 تن در هکتار زئولیت و بیشترین مقدار کارآیی مصرف نیتروژن به میزان 53/11 کیلوگرم به ازای هر کیلوگرم در کاربرد 75 کیلوگرم نیتروژن و 10 تن زئولیت بدست آمد. صفات درصد و عملکرد اسانس نیز در اثر متقابل نیتروژن و زئولیت معنی­دار شدند و بیشترین میزان درصد اسانس 84/0 درصد و بیشترین میزان عملکرد اسانس 02/21 کیلوگرم در هکتار هر دو در کاربرد 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و 10 تن در هکتار زئولیت بدست آمد. با توجه به نتایج بدست آمده می­توان نتیجه گرفت کاربرد زئولیت توانست با جلوگیری از شستشوی نیتروژن خاک و افزایش جذب آن میزان رشد، عملکرد و کارآیی مصرف نیتروژن را در گیاه دارویی مریم­گلی افزایش و از آلودگی آب­های زیر­زمینی جلوگیری و همچنین مصرف انرژی را کاهش دهد.

واژه‌های کلیدی: اسانس، نیتروژن، زئولیت، مریم‌گلی

متن کامل [PDF 734 kb]   (593 دریافت)